Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học

Chia sẻ chuyên mục Đề tài Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học hay nhất năm 2023 cho các bạn học viên ngành đang làm khóa luận tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài khóa luận tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm khóa luận thì với đề tài Luận văn: Quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương dưới đây chắc hẳn sẽ cho các bạn cái nhìn tổng quát hơn về đề tài này.

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Một trong những định hướng quan trọng của việc đổi mới giáo dục của nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam, là: Trao quyền và trách nhiệm tổ chức kế hoạch dạy học cho cơ sở giáo dục phù hợp với yêu cầu của địa phương, tạo điều kiện cho người học được lựa chọn môn học và hoạt động giáo dục phù hợp sở trường và nguyện vọng. Sự khẳng định này được dựa trên cơ sở những khác biệt về yêu cầu và điều kiện kinh tế xã hội, tự nhiên của các vùng dân cư khác nhau và sự tồn tại khách quan những khác biệt của người học về tâm lý, thể chất, năng lực.

Điểm mới của chương trình dạy học ở trường trung học cơ sở (THCS) là tăng cường nội dung giáo dục địa phương (GDĐP). Nội dung Giáo dục địa phương được lồng ghép ở các môn: Ngữ văn, lịch sử, địa lí. Nội dung Giáo dục địa phương góp phần thực hiện mục tiêu môn học, gắn lý luận với thực tiễn, trang bị cho học sinh (HS) có vốn kiến thức tương đối toàn diện về góc độ xã hội và nhân văn. Giúp Học sinh ngoài việc nắm bắt được những tri thức của nhân loại còn có cái nhìn thực tế và có những kiến thức cần thiết về địa phương như những sự kiện, hiện tượng, con người cụ thể hiện hữu ngay trên quê hương của các em. Thực tiễn quản lý nội dung Giáo dục địa phương có ý nghĩa hết sức to lớn. Tuy nhiên, nhiều năm nay việc thực hiện nội dung Giáo dục địa phương ở cấp Trung học cơ sở gặp không ít khó khăn, thách thức, hiệu quả đem lại còn rất hạn chế.

Tài liệu giảng dạy bộ môn ban hành còn chậm, nội dung còn tản mạn, bên cạch đó việc phát triển chương trình của các nhà trường còn hạn chế. Do đó, nội dung giảng dạy hoàn toàn phụ thuộc vào ý thức chuẩn bị bài giảng của giáo viên (GV). Việc dạy học nội dung Giáo dục địa phương hiện nay phụ thuộc nhiều vào trình độ, tâm huyết của Giáo viên. Bên cạnh đó, nội dung Giáo dục địa phương rất phong phú, nhưng số tiết học ít, lại thường phân phối vào cuối học kỳ, ít khi ra đề kiểm tra nên việc dạy học chưa được chú trọng, không ít Giáo viên thực hiện kiểu đối phó, dạy cho xong.

So với các bài học khác, thì bài học thuộc nội dung Giáo dục địa phương ở sách giáo khoa cũng như sách giáo viên, khâu biên soạn có phần sơ sài, đơn giản hơn, chủ yếu đặt ra những mục tiêu, vấn đề chung chung, khái quát. Điều này sẽ có tác động hai mặt: nó vừa là phần mở, phần chủ động, linh hoạt trong dạy và học kích thích sự tìm tòi, sáng tạo của thầy và trò nhưng đồng thời cũng dễ tạo tâm lí xem nhẹ nội dung và hình thức tiết học. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Về phương pháp giảng dạy, theo yêu cầu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, phải kết hợp giảng dạy lý thuyết với các hoạt động thực tiễn như: Tham quan, tìm hiểu thực tế, thực hành… Nhưng hiện nay, hầu như chỉ mới tiến hành dạy lý thuyết, các hoạt động tham quan, tìm hiểu thực tế, thực hành chưa được triển khai hoặc nếu được triển khai thì số tiết thực hiện chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số tiết, do thiếu thời gian, khó khăn về kinh phí và cả sự quan tâm của nhà trường, Giáo viên.

Về phía Học sinh, do sự quá tải của chương trình và tâm lý thực dụng chỉ tập trung học các môn, các nội dung liên quan đến kiểm tra, thi cử, nội dung chương trình chưa phong phú, cách thức tổ chức các hoạt động dạy học nội dung Giáo dục địa phương chưa cuốn hút, nên Học sinh ít quan tâm đến nội dung Giáo dục địa phương. Hậu quả là rất nhiều Học sinh đã học xong chương trình Trung học cơ sở nhưng kiến thức về lịch sử, văn hóa địa phương rất hạn chế.

Hiện nay, việc tổ chức dạy học nội dung Giáo dục địa phương trên địa bàn thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương đã đạt được những kết quả nhất định nhưng cũng còn nhiều hạn chế, chưa đạt được mục tiêu đề ra. Giáo viên còn lúng túng về phương pháp, hình thức tổ chức, lựa chọn nội dung kiến thức phù hợp; các điều kiện đáp ứng yêu cầu dạy học nội dung Giáo dục địa phương tuy được tăng cường song còn thiếu. Mặt khác các thầy giáo, cô giáo mới chú ý nhiều đến những nội dung nhằm đảm bảo chuẩn kiến thức phổ thông, cơ bản cho Học sinh mà chưa chú trọng đến mở rộng kiến thức gắn với thực tế, rèn luyện kĩ năng sống, đáp ứng nguyện vọng của Học sinh. Nhiều Giáo viên còn ngại khó, ngại khổ khi phải chuẩn bị các bài dạy nội dung Giáo dục địa phương.

Với những cơ sở về lý luận và thực tiễn trên, chúng tôi nhận thấy: Việc nghiên cứu để đề xuất các biện pháp quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương có ý nghĩa thiết thực, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Nó không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy học nội dung Giáo dục địa phương trong các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh mà còn cho các trường Trung học cơ sở tỉnh Hải Dương nói chung. Vì vậy, chúng tôi chọn đề tài “Quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương” làm luận văn Thạc sỹ Quản lý giáo dục. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ: 

===>>> Dịch Vụ Viết Thuê Luận Văn Thạc Sĩ Ngành Quản Lý Giáo Dục

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1 Khách thể nghiên cứu

Hoạt động quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở trường Trung học cơ sở.

3.2 Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

4.1. Nghiên cứu một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến quản lý, Quản lý giáo dục, quản lý trường Trung học cơ sở, quản lý hoạt động dạy học, dạy học nội dung Giáo dục địa phương, quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương.

4.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng việc quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương tại các trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Chí Linh.

4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Chí Linh.

5. Giả thuyết khoa học của đề tài Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Việc triển khai dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương hiện nay chưa đạt mục tiêu đề ra, nguyên nhân chủ yếu là do sự quản lý chưa hiệu quả và nhận thức chưa đúng của một bộ phận cán bộ quản lý, Giáo viên về nội dung Giáo dục địa phương và ý nghĩa, tầm quan trọng của dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý có tính đồng bộ, phù hợp với cơ sở lý luận quản lý giáo dục và phù hợp với điều kiện thực tế giáo dục của địa phương thì các hoạt động dạy học nội dung Giáo dục địa phương tại các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh sẽ đạt được mục tiêu giáo dục với chất lượng cao hơn hiện nay.

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu

6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu

Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương trong giảng dạy các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý ở các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

6.2.Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Việc khảo sát thực trạng của đề tài được triển khai tại 12 trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương bao gồm: Trường Trung học cơ sở Cổ Thành; Trường Trung học cơ sở Phả Lại; Trường Trung học cơ sở Chu Văn An; Trường Trung học cơ sở Chí Minh; Trường Trung học cơ sở Đồng Lạc; Trường Trung học cơ sở Tân Dân; Trường Trung học cơ sở An Lạc; Trường Trung học cơ sở Văn Đức; Trường Trung học cơ sở Sao Đỏ; Trường Trung học cơ sở Cộng Hòa; Trường Trung học cơ sở Lê Lợi; Trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi.

Giới hạn khách thể điều tra: Tổng số 120 người (24 cán bộ quản lý và 96 tổ trưởng chuyên môn, Giáo viên).

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Thu thập và đọc các tài liệu lý luận, các văn bản pháp qui, các công trình nghiên cứu khoa học về Quản lý giáo dục, Quản lý giáo dục Trung học cơ sở, quản lý chương trình dạy học. Từ đó phân tích và tổng hợp các vấn đề lý luận liên quan đến luận văn.

7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn

• Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của các cấp quản lý về thực hiện chương trình Giáo dục địa phương.
• Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Lấy ý kiến cán bộ Quản lý giáo dục và Giáo viên các trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương để tìm hiểu thực trạng (Mẫu phiếu hỏi).
• Phương pháp phỏng vấn (Mẫu biên bản phỏng vấn): Thiết kế các câu hỏi để phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, Giáo viên về các biện pháp quản lý dạy học Giáo dục địa phương tại các trường Trung học cơ sở.
• Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động:Nghiên cứu sản phẩm hoạt động Giáo dục địa phương của Giáo viên; kết quả học tập, rèn luyện của Học sinh; các sản phẩm hoạt động quản lý và thực hiện dạy học nội dung Giáo dục địa phương.

7.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia (khảo nghiệm)

Xin ý kiến của các chuyên gia là cán bộ Quản lý giáo dục và Giáo viên có kinh nghiệm về quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở trong thị xã.

7.4. Phương pháp xử lý thông tin

Phương pháp thống kê trong toán học: Sử dụng phương pháp thống kê trong toán học để xử lý và phân tích các số liệu từ các bảng hỏi thu thập được.

8. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục; luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau:

• Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương tại các trường Trung học cơ sở.
• Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
• Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở các trường Trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới

Về vấn đề chương trình địa phương của giáo dục liên quan chặt chẽ đến các lí thuyết văn hóa về khu vực, về địa phương: Trước thế kỉ XV, châu Âu chưa có những phát kiến địa lí, nên họ tin vào giáo điều của Gia-tô về sự hình thành các dân tộc, đất nước. Sau này người châu Âu nhận ra tính khu biệt của văn hóa vì thế vấn đề nghiên cứu địa phương học và khu vực học rất phát triển. Các thuyết “khuếch tán văn hóa” ở Tây Âu thế kỉ XIX (A.Bradford, Perxisk), trường phái văn hóa lịch sử ở Đức Áo (W.Schmit, F.Rats), trường phái “Age and Area” của Bắc Mĩ, lí thuyết vùng văn hóa của nhân chủng học Hoa Kì (F.Boas), khu vực lịch sử văn hóa (Xô Viết)… đã tạo nền tảng lí luận cho việc nghiên cứu địa phương học, khu vực học. Qua đó, chương trình giáo dục cũng thừa hưởng thành quả và ý thức được việc tạo dựng nội dung học về địa phương. [35]

Đi tiên phong trong lĩnh vực giáo dục về địa phương học là ngành địa lí. L.Berg (1925) gọi địa phương học là môn địa lí quê hương. Bộ môn địa phương học xem địa lí là trung tâm nhưng rất cần thiết với tất cả các ngành khác. Từ đó địa phương học chia ra thành địa phương học của nhà nước, địa phương học nhà trường, địa phương học quần chúng. Trong đó, địa phương học nhà trường được hiểu là những hoạt động, nội dung do Học sinh tiến hành nghiên cứu dưới sự chỉ đạo của Giáo viên.[10]

Cuốn sách Cẩm nang quốc tế về nghiên cứu chương trình đã tổng hợp các kết quả nghiên cứu chương trình thế giới và giới thiệu chương trình tiêu biểu của các quốc gia. Cuốn sách có 2 phần: phần 1 giới thiệu về nghiên cứu chương trình thế giới với 4 bài viết, tập trung vào các vấn đề lí luận, hướng tới chương trình và giáo dục toàn cầu. Phần 2 gồm 24 bài viết về chương trình các quốc gia. Trong đó chương 7 viết về Hướng dẫn Chương trình ở Úc: hướng tới một cây chương trình địa phương của lĩnh vực chương trình. Hướng dẫn chương trình ở Úc được thực hiện từ những năm gần đây. Đầu năm 1980, Văn phòng Chính phủ đã xây dựng Viện nghiên cứu chương trình (Curruculum Studies Association – ACSA). Trong chương đó, Bill Green (Charles Stuart University) đã tổng thuật các quan niệm về chương trình và chương trình địa phương ở Úc. Ông điểm qua quan điểm của Bernstein (1975), “cho rằng nguyên tắc cao nhất là cố gắng lựa chọn, tổ chức và đánh giá những gì xã hội coi như kiến thức có giá trị. Điều này là bởi những kiến thức lựa chọn, nó được dạy ra sao và đánh giá như thế nào trong nhà trường là vấn đề trọng tâm của cá nhân và xã hội”. Moore (2007) cho rằng “những gì chúng ta biết ảnh hưởng đến chúng ta tồn tại. Vấn đề xung quanh chương trình của Úc có mục tiêu là vấn đề nội dung (lựa chọn dạy cái gì) và hình thức (cách tổ chức giờ dạy, lớp học). Quan niệm truyền thống đến đương đại của các nhà giáo dục Úc đều thống nhất chương trình giáo dục có tính chất địa phương, tính hệ thống và tính quốc gia” [39]. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Hàn Quốc, chương trình giáo dục phổ thông được thay đổi rất nhiều lần. Đến tháng 9/1992 chương trình thứ 6 đã được ban hành. Đến tháng 12/1997 chương trình thứ 7. Chương trình 2007 xây dựng khung. Đến năm 2009, chương trình giáo dục cá nhân, chương trình thử nghiệm 2009, có 4 nội dung: (1) Định hướng cá nhân: sự cân bằng, thể chất, kĩ năng tự chủ động; (2)

Sáng tạo cá nhân: kĩ năng cơ bản, suy nghĩ khác nhau về vấn đề, kĩ năng giải thích, kĩ năng quan sát và sáng tạo giá trị mới; (3) Trau dồi cá nhân: văn hóa văn học, hiểu về giá trị cuộc sống; (4) Cá nhân hướng tới trí tuệ nhân loại: kĩ năng cộng đồng.

Chương trình 2009 cho phép các trường tổ chức chương trình, cấu trúc giờ học riêng từ 20-35%. Do đó các trường có thể kéo dài thêm chương trình bằng cách tăng giờ cho âm nhạc, nghệ thuật và giáo dục thể chất hoặc tăng giờ cho những Học sinh kém. Họ cũng dành cho âm nhạc, nghệ thuật, dân tộc học 1 giờ/tuần. Phụ huynh và Học sinh có thể chọn những môn học thiết kế, sử dụng thời gian tăng cường cho việc học hoặc tham gia các hoạt động động đồng phụ thuộc vào nhu cầu cá nhân. [40]

Tác giả Kim Jin Sook, trong bài viết Sự liên hệ giữa sáng tạo và đổi mới: trường hợp chương trình Hàn Quốc đã mô tả sự thay đổi chương trình địa phương theo chương trình quốc gia 2009. Ông mô tả bằng mô hình vị trí của chương trình quốc gia, địa phương và chương trình nhà trường như sau:

Trong đó, chương trình quốc gia được quyết định và ban hành bởi Bộ Giáo dục. Chương trình giáo dục cấp độ địa phương thiết lập bởi người quản lí, giám sát của Giáo dục địa phương. Năm 2009 ban hành chương trình quốc gia của Bộ giáo dục. Tuy nhiên điểm thay đổi quan trọng ở chương trình địa phương: Mở rộng khuyến khích chương trình nhà trường. Cách thức tổ chức của Hàn Quốc như sau: Bộ giáo dục có 2 người phụ trách chương trình địa phương. Mỗi Sở giáo dục tỉnh có khoảng 20 cố vấn cho trường trung học, trong đó cố vấn cho chương trình nhà trường có 2 người, từ đó ở cấp phòng cũng sẽ có nhân sự phụ trách như vậy tạo nên một hệ thống từ trên xuống chịu trách nhiệm giám sát chương trình địa phương và chương trình nhà trường. Những sự thay đổi chương trình nhà trường còn đáp ứng nhiều chính sách của quốc gia. Thậm chí họ còn có giải thưởng trường học xuất sắc “Excellent school, diserve curricula”. Trong đó chương trình địa phương tập trung vào các vấn đề:

• Nhiều hoạt động hơn trong phạm vi chương trình và sau chương trình nhà trường
• Nhiều người tham dự hơn sau chương trình nhà trường
• Nhiều chương trình giáo dục nghệ nghiệp cho Học sinh cấp 2

1.1.2. Những nghiên cứu trong nước Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Đi sâu vào hoạt động quản lý dạy học chúng ta có thể nhận biết qua các tác giả: Đặng Quốc Bảo (1997), Những vấn đề cơ bản về Quản lý giáo dục, Trường cán bộ quản lý – Hà Nội; Bùi Minh Hiền (Chủ biên) 2006, Quản lý giáo dục, Nxb Đại học sư phạm Hà Nội; Trần Kiểm (2002), Khoa học quản lý nhà trường phổ thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội; Lê Hoàng Hà, Quản lý dạy học theo quan điểm dạy học phân hóa ở trường trung học phổ thông Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sỹ, trường Đại học Giáo dục, 2013; Ninh Văn Bình, Biện pháp quản lý dạy học ở Trung tâm Giáo dục thường xuyên nhằm nâng cao chất lượng dạy học, Luận án Tiến sỹ, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, 2008; Nguyễn Văn Châu, Những giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường trung học phổ thông, Luận án Tiến sỹ Đại học Sư phạm Hà Nội, 2003…

Nghiên cứu đề xuất xây dựng nội dung chương trình Văn học địa phương ở trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực người học được tác giả Bùi Thanh Truyền đề cập đến trong bài viết Chương trình Văn học địa phương với định hướng dạy học phát triển năng lực ở trường phổ thông sau năm 2015 [36].

Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đã đề cập trực tiếp hoặc gián tiếp đến nhiều nội dung về quản lý dạy học nói chung ở những mức độ và phạm khác nhau, tương ứng với những khoảng thời gian nhất định. Vấn đề nội dung Giáo dục địa phương đã được các tổ chức, các nhà giáo dục, các nhà quản lí giáo dục trong và ngoài nước nghiên cứu từ lâu nhưng vấn đề quản lí dạy học nội dung Giáo dục địa phương thì ít được các nhà quản lí quan tâm nghiên cứu.

1.2. Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Quản lý

Là tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, cơ quan theo Từ điển tiếng Việt phổ thông [34]:

Quản lý là một khái niệm rộng bao gồm nhiều lĩnh vực, vì vậy có nhiều định nghĩa về khoa học quản lý, tùy thuộc theo quan điểm tiếp cận khác nhau mà các tác giả đưa ra định nghĩa khác nhau.

Theo điều khiển học: Quản lý là quá trình điều khiển của chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu đã định.[dẫn theo 10]

Theo quan điểm của kinh tế học: Quản lý là sự tính toán, sử dụng hợp lý các nguồn lực nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.[dẫn theo 39]

Theo tác giả F.W Taylor: Quản lý là biết chính xác điều muốn người khác làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất.[13] Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Theo H.Koontz thì khẳng định: Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ chức).[15]

Theo tác giả Phạm Minh Hạc: Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể của người lao động nói chung (khách thể quản lý) nhằm thực hiện mục tiêu dự kiến.[17]

Theo tác giả Hà Thế Ngữ: “Quản lý là một quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu; quản lý là một hệ thống, là quá trình tác động đến hệ thống nhằm đạt được mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái mới của hệ thống mà người quản lý mong muốn”.[23, tr.32]

Như vậy, có thể xem quản lý là một quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch nhằm gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý thông qua cơ chế quản lý, nhằm đạt được mục đích quản lý.

Từ những phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm quản lý như sau: “Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng, có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý để chỉ huy, điều khiển, liên kết các yếu tố tham gia vào hoạt động thành một chỉnh thể thống nhất, điều hòa hoạt động của các khâu một cách hợp quy luật nhằm đạt đến mục tiêu xác định trong điều kiện biến động của môi trường”.

1.2.2. Quản lý giáo dục

Quản lý giáo dục (QLGD) là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và có mục đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống giáo dục nhằm đảm bảo sự phát triển toàn diện và hài hòa cho thế hệ trẻ.

Như vậy, có thể nói, Quản lý giáo dục về thực chất là quản lý có hiệu quả chất lượng giáo dục (bao gồm dạy học và giáo dục theo nghĩa hẹp) được thực hiện thông qua các tác động có mục đích, có kế hoạch, qua các chức năng tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.

1.2.3. Quản lý nhà trường

Trường học là một tổ chức xã hội, ở đó tiến hành quá trình dạy học và giáo dục. Hoạt động đặc trưng của trường học là hoạt động dạy học và giáo dục, đó là hoạt động có tổ chức, có nội dung, có phương pháp và phương tiện, có mục đích, có sự lãnh đạo của nhà giáo dục, có sự hoạt động tích cực, tự giác của người học.

Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng Học sinh” [17, tr.23]. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Như vậy, quản lý nhà trường chính là Quản lý giáo dục nhưng trong một phạm vi xác định của một đơn vị giáo dục nền tảng, đó là nhà trường. Quản lý nhà trường về cơ bản khác với quản lý các lĩnh vực khác. Ở đây những tác động của chủ thể quản lý là những tác động của công tác tổ chức sư phạm đến đối tượng quản lý nhằm giải quyết nhiệm vụ giáo dục của nhà trường. Đó là tác động có phương hướng, có mục đích, có mối quan hệ qua lại lẫn nhau.

Theo Thái Duy Tuyên: “Quản lý nhà trường là một hoạt động được thực hiện trên cơ sở những quy luật chung của quản lý nói chung, đồng thời nó có những nét đặc thù riêng. Quản lý nhà trường khác với các quản lý xã hội khác, được quy định bởi bản chất lao động sư phạm của người Giáo viên, bản chất của quá trình dạy học, giáo dục. Trong đó mọi thành viên của nhà trường vừa là đối tượng quản lý, vừa là chủ thể tự hoạt động của bản thân mình. Sản phẩm tạo nên của nhà trường là nhân cách của Học sinh được hình thành trong quá trình học tập, tu dưỡng rèn luyện và phát triển theo yêu cầu của xã hội và được xã hội thừa nhận” [32, tr.43].

Bản chất của việc quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy, quản lý hoạt động học và các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Thông qua quá trình quản lý làm sao đưa hoạt động từ trạng thái này sang trạng thái khác để dần đạt các mục tiêu giáo dục. Các hoạt động trong nhà trường bản thân nó đã có tính giáo dục song cần có sự quản lý, tổ chức chặt chẽ mới phát huy được hiệu quả.

Mục tiêu quản lý của nhà trường được cụ thể hóa trong kế hoạch, nhiệm vụ năm học, tập trung vào việc phát triển toàn diện nhân cách Học sinh. Để thực hiện mục tiêu này, người cán bộ quản lý phải tiến hành các hoạt động quản lý: xây dựng môi trường giáo dục, xây dựng cơ sở vật chất nhà trường và các điều kiện phục vụ cho việc dạy và học, bồi dưỡng đội ngũ Giáo viên, tạo lập và duy trì tốt mối quan hệ nhà trường – gia đình – xã hội, thực hiện dân chủ hóa trong quản lý nhà trường và các hoạt động khác.

Như vậy, quản lý nhà trường là việc người quản lý xây dựng mục tiêu, kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá các kết quả đạt được so với yêu cầu và chuẩn mực đề ra trong chương trình giáo dục và nhiệm vụ năm học về chất lượng phát triển toàn diện nhân cách Học sinh.

1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Theo thuyết hoạt động, dạy học gồm hai hoạt động: hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò. Mỗi hoạt động có mục đích, chức năng, nội dung và phương pháp riêng nhưng chúng có gắn bó mật thiết với nhau, quy định lẫn nhau, bổ sung cho nhau do hai chủ thể thực hiện đó là thầy và trò nhằm truyền thụ và lĩnh hội tri thức khoa học, những kỹ năng và kỹ xảo, hoạt động nhận thức và thực tiễn, để trên cơ sở đó hình thành thế giới quan, phát triển năng lực sáng tạo và xây dựng các phẩm chất nhân cách cho Học sinh.

Hoạt động dạy học là hoạt động trung tâm của nhà trường, đóng vai trò chủ đạo trong quá trình dạy học, người lãnh đạo và tổ chức và điều khiển quá trình sư phạm tổng thể là đội ngũ Giáo viên. Cho nên quản lý tốt hoạt động dạy và học trong nhà trường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, quyết định chất lượng, sản phẩm giáo dục.

Quản lý hoạt động dạy và học là đồng thời quản lý hoạt động dạy của Giáo viên và quản lý hoạt động học của Học sinh. Yêu cầu của quản lý dạy và học là phải quản lý các thành tố của quá trình dạy học, trước hết các thành tố đó sẽ phát huy tác dụng thông qua quy trình hoạt động của người dạy một cách đồng bộ, hài hòa, hợp quy luật, đúng nguyên tắc dạy học. Quy trình đó có tính tuần hoàn từ khâu soạn bài, giảng bài và tạm thời kết thúc ở khâu đánh giá kết quả học tập của Học sinh. Cho nên quản lý hoạt động dạy và học thực chất là quản lý một số thành tố của quá trình dạy học, bao gồm: hoạt động dạy của Giáo viên, hoạt động học của Học sinh, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của Học sinh.

1.2.5. Quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương

Quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương là một bộ phận trong quản lý dạy học giáo dục phổ thông. Quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương là quá trình chủ thể quản lý tác động lên đối tượng quản lý (quá trình dạy học nội dung Giáo dục địa phương cùng các thành tố) có hiệu quả sẽ góp phần thực hiện mục tiêu của giáo dục phổ thông nói chung và mục tiêu giáo dục của từng cấp học nói riêng.

Quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương là quá trình tác động của chủ thể quản lý vào đối tượng quản lý (quá trình dạy học nội dung Giáo dục địa phương được tiến hành bởi tập thể Giáo viên và Học sinh, với sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) qua đó khơi dậy, bồi đắp lòng tự hào truyền thống lịch sử, văn hóa, tình yêu con người, quê hương, đất nước trong mỗi Học sinh, góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách Học sinh đáp ứng mục tiêu giáo dục nhà trường, mục tiêu giáo dục nhân cách thế hệ trẻ của xã hội.

1.3. Dạy học nội dung giáo dục địa phương ở trường trung học cơ sở Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

1.3.1. Khái quát nội dung giáo dục địa phương trong chương trình dạy học cấp trung học cơ sở

Để tổ chức việc dạy học nội dung Giáo dục địa phương, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định số 16/2006/QĐ- BGDĐT ngày 05/5/2006, quy định về nội dung, hình thức tổ chức giảng dạy, thời lượng cho từng phân môn ở các khối lớp về kiến thức Giáo dục địa phương; Công văn số 5977/BGDĐT-GDTrH, ngày 07/7/2008 về Hướng dẫn thực hiện nội dung Giáo dục địa phương ở cấp Trung học cơ sở và cấp THPT từ năm học 2008 -2009”[4].

Việc đưa nội dung kiến thức Giáo dục địa phương vào giảng dạy nhằm giúp Học sinh hiểu về địa phương và hiểu sâu hơn về kiến thức chung. Nội dung Giáo dục địa phương góp phần thực hiện mục tiêu môn học, gắn lý luận với thực tiễn. Khi giảng dạy, ngoài việc liên hệ với thực tiễn hoạt động kinh tế – xã hội, văn hoá, lịch sử địa phương trong các bài dạy còn phải thực hiện nội dung Giáo dục địa phương ở các phần sau đây:

• Giảng dạy các tiết học (bài, môđun, chủ đề…) đã quy định dành cho Giáo dục địa phương;
• Đưa nội dung Giáo dục địa phương thành nội dung bài dạy của tiết học (bài mô đun, chủ đề…) được Bộ GD&ĐT hướng dẫn dành cho Giáo dục địa phương.

Chương trình giáo dục phổ thông do Bộ GD&ĐT ban hành đã quy định một số nội dung Giáo dục địa phương ở một số môn học. Để thực hiện nội dung đó, các sở GD&ĐT chuẩn bị tài liệu, hướng dẫn tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá để xếp loại Học sinh cuối học kỳ và cuối năm học.

Về tổ chức thực hiện nội dung Giáo dục địa phương Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Chuẩn bị tài liệu dạy học: Tổ chức biên soạn, thẩm định để ban hành tài liệu theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Cần tập hợp các chuyên gia, cán bộ khoa học công nghệ, các nhà hoạt động văn hoá, nghệ sỹ và nghệ nhân tiêu biểu am hiểu về địa phương tham gia biên soạn, thẩm định tài liệu Giáo dục địa phương thuộc các môn học.

Về tổ chức dạy học: Hướng dẫn Giáo viên căn cứ tài liệu đã được phê duyệt để soạn giáo án và tiến hành giảng dạy.

Về phương pháp, hình thức tổ chức dạy học: Thực hiện linh hoạt các phương pháp dạy học. Kết hợp dạy học trên lớp với tổ chức tham quan thực tế, sưu tầm tư liệu, ngoại khoá nhằm tạo hứng thú học tập, nâng cao hiểu biết về văn hoá, lịch sử, kinh tế – xã hội địa phương cho học sinh.

Về kiểm tra, đánh giá: Thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá như các phần khác trong chương trình bộ môn và sử dụng kết quả để đánh giá, xếp loại HS từng học kì và cuối năm học.

1.3.2. Nội dung giáo dục địa phương trong chương trình môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý ở trường trung học cơ sở

Để thực hiện mục tiêu giáo dục, Bộ GD&ĐT đã ban hành Quy định về “chương trình giáo dục phổ thông” (Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT, ngày 05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc ban hành Chương trình giáo dục phổ thông), trong đó đã xác định một số nội dung Giáo dục địa phương ở một số môn học. Để thực hiện nội dung đó, các sở giáo dục phải chuẩn bị tài liệu, hướng dẫn tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá để xếp loại Học sinh cuối học kỳ và cuối năm học.

Từ năm học 2008 – 2009, Bộ GD&ĐT đã đưa chương trình Giáo dục địa phương vào chương trình Trung học cơ sở đan xen, lồng ghép trong các môn học như: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí từ lớp 6 đến lớp 9 (Công văn số 5977/BGDĐT-GDTrH- Hướng dẫn thực hiện nội dung Giáo dục địa phương ở cấp Trung học cơ sở và cấp THPT từ năm học 2008-2009)

Ngữ văn địa phương gắn kết kiến thức Học sinh học được trong nhà trường với những vấn đề đặt ra trong cộng đồng (dân tộc và nhân loại), cũng như cho mỗi địa phương. Khai thác bổ sung và phát huy vốn hiểu biết về văn học địa phương làm phong phú và sáng tỏ thêm chương trình chính khóa. Từ đó, giúp Học sinh hiểu biết và hòa nhập hơn với môi trường mình đang sống, có ý thức tìm hiểu góp phần giữ gìn và bảo vệ các giá trị văn hóa của quê hương, đồng thời giáo dục lòng tự hào về quê hương xứ sở của mình. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Lịch sử địa phương cung cấp cho Học sinh hiểu biết về lịch sử hình thành, quá trình phát triển của địa phương qua các thời kỳ lịch sử; truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của cha ông trong thời kỳ phong kiến; những đóng góp của địa phương trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ; những thành tựu tiêu biểu về kinh tế – văn hóa trong các giai đoạn lịch sử.

Địa lí địa phương cung cấp cho Học sinh hiểu biết về vị trí địa lý, sự phân chia hành chính; đặc điểm địa hình và cảnh quan thiên nhiên, tài nguyên khoáng sản của địa phương và ảnh hưởng của nó đến phát triển kinh tế – xã hội; những vấn đề về dân số, lao động, việc làm; vấn đề phát triển giáo dục, văn hóa và y tế.

Như vậy, dạy học nội dung Giáo dục địa phương là một phương thức giáo dục đưa thực tiễn hoạt động kinh tế – xã hội, văn hoá, lịch sử địa phương vào trong các tiết học, bài dạy ở các bộ môn trong chương trình giáo dục phổ thông do Bộ GD&ĐT quy định ở một số môn học nhằm mục đích học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Những bài học, môn học trong chương trình Giáo dục địa phương giúp Học sinh hiểu biết, gắn bó với quê hương xứ sở.

1.4. Quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ở trường trung học cơ sở

1.4.1. Vị trí, vai trò của dạy học nội dung giáo dục địa phương ở trường trung học cơ sở

Thực hiện Công văn số 5977/BGDPT- GDTrH của Bộ GD&ĐT hướng dẫn thực hiện nội dung Giáo dục địa phương, bắt đầu từ năm học 2008-2009, các cơ sở giáo dục đồng loạt triển khai chương trình Giáo dục địa phương ở trường Trung học cơ sở, THPT. Đây là một nội dung rất cần thiết góp phần nâng cao kiến thức, hiểu biết về quê hương, đất nước cho học sinh.

Nội dung Giáo dục địa phương góp phần củng cố, bổ trợ, phát triển những kiến thức mà Học sinh cần hình thành qua hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông. Mặt khác, nội dung chương trình Giáo dục địa phương còn góp phần phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử, truyền thống; rèn luyện kỹ năng sống cho Học sinh, giúp các em thích ứng với môi trường xung quanh, chủ động xử lý các tình huống trong cuộc sống hàng ngày, biết yêu thương và chia sẻ, sống khỏe mạnh và an toàn. Nội dung Giáo dục địa phương còn giúp cho Học sinh có thêm sự hiểu biết, tự hào về truyền thống lịch sử cách mạng, danh lam thắng cảnh quê hương… Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Nội dung dạy học Giáo dục địa phương không chỉ có tác dụng gây hứng thú cho Học sinh mà còn tạo điều kiện để các em hiểu sâu hơn môn học, đồng thời bồi dưỡng cho các em niềm tin và nghị lực trong cuộc sống. Từ đó, giúp các em bước vào cuộc sống tự tin hơn, hiểu biết hơn và càng thấy thêm yêu quê hương đất nước mình.

1.4.2. Mục tiêu quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương

Điều 27 Luật Giáo dục quy định mục tiêu của giáo dục phổ thông là “giúp Học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho Học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Luật Giáo dục cũng quy định mục tiêu giáo dục của bậc Trung học cơ sở như sau [37]:

Giáo dục Trung học cơ sở nhằm giúp Học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kĩ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”.

1.4.3. Nội dung của quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương

1.4.3.1. Lập kế hoạch dạy học nội dung giáo dục địa phương ở các trường trung học cơ sở

Lập kế hoạch là chức năng cơ bản của quản lý, có ý nghĩa quyết định đến sự phát triển và tồn tại của đơn vị. Việc lập kế hoạch dạy học nội dung Giáo dục địa phương trường Trung học cơ sở là quá trình thiết lập, dự tính một cách khoa học các mục tiêu, nội dung, cách thức tổ chức, hoạt động dạy học nội dung Giáo dục địa phương, chuẩn bị huy động các nguồn lực để tổ chức thực hiện tốt việc dạy học. Lập kế hoạch dạy học nội dung Giáo dục địa phương là dịp để chủ thể quản lý nhà trường có kế hoạch tập trung các nguồn lực triển khai tổ chức dạy học nội dung Giáo dục địa phương, chủ động ứng phó với các tình huống phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện; phối hợp tốt giữa các bộ phận nhà trường trong triển khai thực hiện, đảm bảo đích cuối cùng là nâng cao hiệu quả dạy học nội dung Giáo dục địa phương.

Lập kế hoạch dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở trường Trung học cơ sở, bao gồm: Theo tiếp cận phân cấp trong quản lý có Kế hoạch dạy học nội dung Giáo dục địa phương của nhà trường, kế hoạch dạy học nội dung Giáo dục địa phương của tổ chuyên môn, kế hoạch dạy học nội dung Giáo dục địa phương của cá nhân. Theo tiến trình của dạy học nội dung Giáo dục địa phương: Thiết lập mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể dạy học nội dung Giáo dục địa phương; Dự kiến nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học nội dung Giáo dục địa phương; Nhận diện các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) để thực hiện dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Để thực hiện dạy học nội dung Giáo dục địa phương, cán bộ quản lý nhà trường cần căn cứ vào chủ trương đổi mới căn bản giáo dục và đào tạo của Đảng; văn bản chỉ đạo của các cấp Quản lý giáo dục; dựa vào điều kiện thực tế của nhà trường để lập kế hoạch một cách chi tiết, cụ thể. Trong đó xác định rõ nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học nội dung Giáo dục địa phương, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, thời gian, thực hiện…Kế hoạch dạy học nội dung Giáo dục địa phương của nhà trường phải đảm bảo tính logic, sát thực.

1.4.3.2. Tổ chức hoạt động dạy học nội dung giáo dục địa phương

Tổ chức dạy học nội dung Giáo dục địa phương phụ thuộc vào tình hình thực tế mỗi nhà trường, cụ thể: điều kiện về đội ngũ Giáo viên và cơ sở vật chất; điều kiện người học; nội dung và phân phối chương trình dạy học của bậc Trung học cơ sở, …

Căn cứ thực tế, các trường Trung học cơ sở có thể lựa chọn một số hình thức tổ chức dạy học nội dung Giáo dục địa phương như sau: Dạy học trên lớp nội dung Giáo dục địa phương theo môn học riêng, độc lập theo từng lĩnh vực. Dạy học trên lớp nội dung Giáo dục địa phương tích hợp với các môn học chính khóa, bố trí một số tiết theo lĩnh vực kiến thức: Văn học, Lịch sử, Địa lí, để đưa vào chương trình chính khóa tương ứng; Dạy học nội dung Giáo dục địa phương lồng ghép trong hoạt động giáo dục tại trường; Dạy học nội dung Giáo dục địa phương bằng trải nghiệm, tham quan, ngoại khóa, tìm hiểu thực tế, bố trí một số buổi riêng biệt, độc lập với chương trình chính khóa.

Giảng dạy theo biên chế các lớp học nội dung Giáo dục địa phương. Tùy thuộc theo thực tế mỗi nhà trường, về số lượng Học sinh, Giáo viên, cơ sở vật chất, song với các trường Trung học cơ sở hiện nay, có thể lựa chọn 2 cách: Theo biên chế các lớp học chính khóa; Thành lập các lớp học mới, chỉ dùng để dạy học nội dung Giáo dục địa phương (thường mỗi khối thành lập 1 lớp, mỗi trường Trung học cơ sở có 4 lớp). Tại các lớp học chính khóa, tại trường hoặc mượn hội trường các xã, phường, thị trấn (tùy thuộc vào hình thức tổ chức và thực tế các nhà trường).

Việc lựa chọn Giáo viên giảng dạy chương trình Giáo dục địa phương: Tùy thuộc vào từng chương trình, các lĩnh vực chuyên môn đề cập trong chương trình, điều kiện đội ngũ của nhà trường để quyết định. Có thể lựa chọn Giáo viên chuyên trách về từng lĩnh vực, Giáo viên kiêm nhiệm, song công tác tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ Giáo viên là hết sức quan trọng mà mỗi nhà quản lý cần quan tâm. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

1.4.3.3. Chỉ đạo dạy học nội dung giáo dục địa phương

Chỉ đạo dạy học nội dung Giáo dục địa phương là điều hành, hướng dẫn các hoạt động nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra. Thực chất của chỉ đạo dạy học nội dung Giáo dục địa phương là quá trình tác động và ảnh hưởng của các cấp Quản lý giáo dục tới đội ngũ Giáo viên và Học sinh nhằm biến mục tiêu dạy học nội dung Giáo dục địa phương của nhà trường thành động lực của mỗi Giáo viên, Học sinh. Vì vậy, chỉ đạo là cơ sở để phát huy các động lực cho việc tổ chức tốt dạy học nội dung Giáo dục địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Nội dung chỉ đạo dạy học nội dung Giáo dục địa phương, bao gồm:

• Xây dựng mục tiêu của bài học nội dung Giáo dục địa phương; Phân công Giáo viên thực hiện dạy nội dung Giáo dục địa phương trong phân phối chương trình môn học; Rà soát điều chỉnh nội dung Giáo dục địa phương trong chương trình môn học hằng năm.
• Thiết kế bài học nội dung Giáo dục địa phương;
• Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, kiểm tra đánh giá.

1.4.3.4. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện dạy học nội dung giáo dục địa phương

Kiểm tra đánh giá là một trong những nội dung quan trọng của quản lý, trong đó có quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Để đảm bảo công tác triển khai dạy học nội dung chương trình Giáo dục địa phương, hoạt động kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả thực hiện theo giai đoạn là cần thiết. Căn cứ trên những quy định cụ thể của hệ thống văn bản hướng dẫn, đơn vị thực hiện cần cụ thể hóa những hướng dẫn cũng như yêu cầu của dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Cụ thể: tỉ trọng trong nội dung chương trình, tỉ trọng trong thang đánh giá kết quả học tập của Học sinh, đánh giá mức độ thực hiện, sự khai thác các yếu tố địa phương trong xây dựng và thiết kế chương trình, mức độ đáp ứng nhu cầu người học,…

Kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện dạy học nội dung Giáo dục địa phương là quá trình chủ thể quản lý áp dụng những cách thức, biện pháp để đảm bảo hoạt động dạy học nội dung Giáo dục địa phương được thực hiện một cách khoa học, hiệu quả, đạt được mục tiêu đã được xác định, đồng thời chủ thể quản lý thu được những thông tin phản hồi về dạy học nội dung Giáo dục địa phương, trên cơ sở đó tiến hành điều chỉnh cho phù hợp. Kiểm tra đánh giá dạy học nội dung Giáo dục địa phương gồm: xây dựng kế hoạch dạy học, Soạn bài, giảng dạy trên lớp, kiểm tra đánh giá việc học tập của Học sinh.

Yêu cầu kiểm tra đánh giá: Đánh giá chính xác, khách quan, công bằng. Trong quá trình kiểm tra phải có biên bản ghi nhớ, sổ dự giờ… Kết quả kiểm tra, đánh giá phải được thông tin kịp thời đến cá nhân Giáo viên được kiểm tra để họ rút kinh nghiệm trong việc giảng dạy. Thông tin kịp thời đến nhà quản lý để điều chỉnh hoạt động quản lý chương trình Giáo dục địa phương.

Kết quả đánh giá được dùng để đánh giá thi đua đối với Giáo viên, đánh giá xếp loại công chức, viên chức. Giới thiệu, nhân rộng những bài giảng hay, giáo án của chương trình Giáo dục địa phương được lưu vào thư viện nhà trường để mọi người cùng tham khảo. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

1.4.4. Phương pháp quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương

Phương pháp quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương được sử dụng chủ yếu là các phương pháp như: Phương pháp tâm lý giáo dục; Phương pháp hành chính; Phương pháp kinh tế.

Phương pháp tâm lý giáo dục: Là cách thức tác động vào nhận thức và tình cảm của con người trong tổ chức nhằm nâng cao tính tự giác và nhiệt tình trong công việc của họ. Để hoàn thành được mục tiêu quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương thì trước hết người cán bộ quản lý cần khơi dậy, bồi đắp lòng tự hào truyền thống lịch sử, văn hóa, tình yêu con người, quê hương, đất nước trong mỗi Giáo viên, có sự động viên quan tâm kịp thời. Có như vậy, Giáo viên mới mang nhiệt tình, tâm huyết, trách nhiệm vào bài giảng của mình. Cơ sở của phương pháp này là sự vận dụng các quy luật tâm lý giáo dục làm chuyển biến nhận thức, hành vi, tình cảm của họ, làm cho họ phân biệt rõ phải – trái, đúng – sai, từ đó nâng cao ý thức tự giác làm việc và gắn bó với tổ chức.

Phương pháp hành chính: Nội dung của phương pháp này là những tác động dựa vào những mối quan hệ và quy định của hệ thống quản lý, là những tác động trực tiếp của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý bằng những quyết định hành chính đòi hỏi mọi thành viên trong tổ chức phải chấp hành. Do đó, người cán bộ quản lý cần quán triệt đầy đủ các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Trong đó đặc biệt lưu ý những chỉ đạo về nội dung, chương trình dạy học Giáo dục địa phương, quy chế chuyên môn mà Giáo viên cần phải thực hiện nghiêm túc.

Phương pháp kinh tế: Đây là các phương pháp tác động vào đối tượng thông qua các lợi ích vật chất, tạo ra động lực thúc đẩy con người làm việc. Đây được coi là phương pháp quản lý tốt nhất để nâng cao ý thức tự giác, kỉ luật của người lao động, đồng thời giảm được phần lớn những công việc điều hành chi li, vụn vặt không cần thiết.

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ở trường trung học cơ sở

1.5.1. Hệ thống các văn bản pháp quy; Công tác quản lý, chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Các văn bản chỉ đạo thực hiện chương trình Giáo dục địa phương còn chung chung. Trên cơ sở văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT ban hành các văn bản chỉ đạo, nội dung chỉ đạo, hướng dẫn thường không cụ thể nên việc triển khai thực hiện tại các nhà trường rất khó khăn, hiệu quả hạn chế.

Công tác quản lý, chỉ đạo hoạt động chuyên môn ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐTquản lý, chỉ đạo dạy học nội dung Giáo dục địa phương của các nhà trường thông qua hiệu trưởng, phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn; đánh giá chất lượng giảng dạy của các nhà trường qua việc kiểm tra trực tiếp một số hoạt động giảng dạy của Giáo viên, qua báo cáo của hiệu trưởng. Nếu việc tổ chức thực hiện dạy học nội dung Giáo dục địa phương không được hiệu trưởng nhà trường quan tâm chỉ đạo: xây dựng kế hoạch, chuẩn bị nội dung, chương trình, phương pháp, hình thức dạy học, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của Học sinh thì hiệu quả thực hiện dạy học nội dung Giáo dục địa phương không đáp ứng mục tiêu đề ra.

1.5.2. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội, truyền thống, văn hóa, lịch sử của địa phương

Mỗi địa phương đều có đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội, truyền thống, bản sắc văn hóa, lịch sử riêng. Các yếu tố này có tác động mạnh mẽ đến việc tổ chức các hoạt động giáo dục nói chung và hoạt động dạy học nội dung Giáo dục địa phương nói riêng. Vì vậy, căn cứ vào điều kiện cụ thể của từng vùng miền, từng địa phương mà cán bộ quản lý các cấp, đặc biệt là cán bộ quản lý nhà trường lựa chọn nội dung giáo dục cho phù hợp, đảm bảo tính cân đối hài hòa trong khung chương trình chung và nội dung chương trình Giáo dục địa phương, gắn với thực tiễn địa phương.

1.5.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho dạy học nội dung giáo dục địa phương

Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường là yếu tố ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy nội dung Giáo dục địa phương. Giáo viên khi thực hiện nhiệm vụ giảng dạy cần có tài liệu, đồ dùng, các trang thiết bị phục vụ dạy học. Khi tổ chức các hoạt động ngoại khóa, cần xây dựng kế hoạch cụ thể, dự kiến về thời gian, địa điểm, kinh phí…

Để đảm bảo cho Giáo viên dạy học nội dung Giáo dục địa phương có chất lượng, nhà trường cần có đủ cơ sở vật chất thiết yếu. Có phòng hội họp để sinh hoạt tổ chuyên môn định kỳ; có thiết bị hiện đại để khai thác thông tin, tìm kiếm các ứng dụng của công nghệ thông tin trong giảng dạy và tham gia học tập nâng cao năng lực chuyên môn; có đủ thiết bị đồ dùng phục vụ công việc giảng dạy, khuyến khích khai thác kiến thức địa phương bằng các phương tiện hiện đại để đưa vào giảng dạy.

Nhà trường cần động viên về tinh thần để thúc đẩy lòng nhiệt tình của Giáo viên khi tham gia dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Khi điều kiện kinh phí của nhà trường thiếu thốn, một số giờ hoạt động ngoại khóa không thực hiện được cũng ảnh hưởng đến chất lượng dạy học. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất nhà trường phục vụ cho dạy học nói chung, dạy học nội dung Giáo dục địa phương nói riêng cần chú ý những vấn đề sau: Tài liệu tham khảo phục vụ cho Giáo viên và Học sinh; Bố trí phòng hội họp, phòng học bộ môn có đủ trang thiết bị, tạo điều kiện cho giáo viên chủ động sinh hoạt chuyên môn, xây dựng chuyên đề; Nhà trường cần đầu tư nguồn kinh phí nhất định phục vụ cho các tiết dạy chuyên đề, kinh phí tổ chức các hoạt động ngoại khoá. Đặc biệt là nên đầu tư kinh phí khen thưởng cho Giáo viên, tập thể có thành tích trong hoạt động chuyên môn hàng năm.

1.5.4. Năng lực quản lý của cán bộ quản lý nhà trường

Đội ngũ cán bộ quản lý là lực lượng trực tiếp quản lý tất cả các khâu của quá trình giáo dục nói chung và dạy học nội dung Giáo dục địa phương nói riêng. Có thể nói cán bộ quản lý, đứng đầu là hiệu trưởng nhà trường là những người “tạo dựng hoặc phá hủy tiến trình phát triển của nhà trường”. Trình độ, năng lực của cán bộ quản lý sẽ ảnh hưởng, quyết định sự thành bại của quá trình phát triển của nhà trường. Do đó, các cấp quản lý cần làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết, năng lực quản lý cho cán bộ quản lý nhà trường.

Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng ít nhất phải có năng lực chuyên môn giỏi một môn học nào đó; được đào tạo quản lý và có nghiệp vụ quản lý nhà trường. Năng lực quản lý của cán bộ quản lý còn được thể hiện ở khả năng tư duy khoa học, óc quan sát, đánh giá thực tế để kết hợp kinh nghiệm đưa ra những kế sách mang tính tầm nhìn chiến lược cho công tác quản lý. Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng cần có trình độ chuyên môn giỏi của một môn học nào đó để có thể tham gia sinh hoạt chuyên môn cùng một tổ chuyên môn trong nhà trường. Có thể đưa ra các biện pháp bồi dưỡng chuyên môn sâu cho Giáo viên có cùng chuyên môn.

Ngoài việc cần có trình độ chuyên môn, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng cũng cần có trình độ quản lý nhất định. Ít nhất phải được đào tạo về công tác quản lý chương trình 3 tháng. Có trình độ quản lý, Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng nắm được quy trình, nội dung quản lý từ đó cụ thể hoá được các công việc cần làm trong quá trình quản lý; thực hiện được một cách có chất lượng công tác quản lý của mình và thể hiện được những việc đã làm được thông qua hồ sơ, sổ sách và kế hoạch quản lý.

Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng cũng cần có trình độ chính trị. Hiểu và thông suốt đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước là yêu cầu đầu tiên của một cán bộ làm công tác quản lý. Khi cán bộ quản lý có trình độ chính trị, sẽ quản lý và chỉ đạo tập thể nhà trường thực hiện đạt mục tiêu giáo dục theo định hướng của Đảng và Nhà nước, biện pháp quản lý, cách thức thực hiện phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường và địa phương.

Năng lực của cán bộ quản lý sẽ được thể hiện qua các biện pháp quản lý áp dụng. cán bộ quản lý có năng lực tốt sẽ đề xuất được các biện pháp quản lý mềm dẻo, chặt chẽ, huy động được sự ủng hộ của Giáo viên trong nhà trường.

1.5.5. Công tác phối hợp giữa ban giám hiệu và các bộ phận chức năng trong nhà trường Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Ban giám hiệu và các bộ phận có trách nhiệm phối hợp chặt chẽ vận động tổ chức phong trào quần chúng cán bộ, Giáo viên, Học sinh và người lao động trong nhà trường thực hiện tốt các chủ trương, nghị quyết và đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn trong đó có dạy học nội dung Giáo dục địa phương.

Ban giám hiệu tạo điều kiện thuận lợi để các bộ phận chức năng tham gia quản lý trường học, quản lý chuyên môn, tham gia kiểm tra giám sát hoạt động của nhà trường, giải quyết kịp thời các kiến nghị hợp pháp của đội ngũ cán bộ công chức trong nhà trường. Tập hợp các ý kiến của đoàn viên công đoàn tham gia với chính quyền nhà trường cùng giải quyết.

Khi xây dựng kế hoạch phát triển giáo dục hàng năm và dài hạn, ban giám hiệu mời các tổ chức tham gia phát biểu ý kiến và triển khai thực hiện nhiệm vụ năm học.

Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên cung cấp các tư liệu cần thiết để các tổ chức tham gia hiệu quả. Trước khi ban hành, bổ sung sửa đổi kế hoạch, chủ trương công tác của nhà trường, hoặc triển khai thực hiện về chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước có liên quan đến đội ngũ cán bộ, viên chức thì ban giám hiệu cần trao đổi thống nhất với các bộ phận trong trường để cùng chỉ đạo thực hiện đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của đội ngũ đoàn viên, Giáo viên và Học sinh.

Ban giám hiệu và các tổ chức quán triệt đến đội ngũ Giáo viên, Học sinh các văn bản pháp quy của Nhà nước, động viên và tổ chức giáo dục đội ngũ nghiêm túc thực hiện, đồng thời giám sát việc thực hiện các hoạt động trong nhà trường. Kết hợp khen thưởng, kỷ luật kịp thời.

Chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ của tổ; xây dựng tiết dạy nội dung Giáo dục địa phương; xây dựng tham luận chuyên môn trong các hội nghị chuyên đề, làm đồ dùng dạy học…Tổ trưởng chuyên môn đề xuất, tham mưu, tham vấn cho hiệu trưởng khi xây dựng kế hoạch quản lý chương trình giáo dục, quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Đề xuất các biện pháp thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn của tổ một cách hợp lý nhất. Tham mưu với hiệu trưởng để đổi mới về nội dung, hình thức tổ chức dạy học nội dung Giáo dục địa phương.

1.5.6. Nhận thức và năng lực của giáo viên

Đội ngũ Giáo viên là lực lượng trực tiếp tham gia dạy học nội dung GD ĐP. Nhận thức, năng lực của Giáo viên sẽ quyết định thành công việc tổ chức dạy học nội dung Giáo dục địa phương. Đa số Giáo viên có lập trường tư tưởng chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, yêu nghề. Nhưng còn một số ít Giáo viên chưa thực sự tâm huyết với nghề, năng lực chuyên môn, năng lực tự quản, năng lực khai thác và chuyển hóa kiến thức địa phương vào hoạt động giáo dục còn hạn chế. Đây là một tồn tại là bài toán nan giải mà thời gian qua các nhà trường Trung học cơ sở tập trung giải quyết.

Qua dự giờ thường kỳ, các đợt thao giảng, hội thi, sinh hoạt chuyên môn các nhà trường Trung học cơ sở đều nhận thấy: Đa số Giáo viên đều ngại thiết kế và giảng dạy những tiết dạy thuộc nội dung Giáo dục địa phương vì ít tài liệu để nghiên cứu.

Những tồn tại trên một phần cũng do đội ngũ cán bộ quản lý chưa có biện pháp hữu hiệu để thúc đẩy Giáo viên tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ.

Kết luận Chương 1 Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Từ lịch sử nghiên cứu, các khái niệm cơ bản, một số đặc trưng chủ yếu của quản lý và quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương của cán bộ quản lý trường Trung học cơ sở đặt cơ sở lý luận cho việc khảo sát chương 2.

Mặt khác, cán bộ quản lý nhà trường với vai trò của mình là nhân tố quyết định hiệu quả quản lý nhà trường dẫn đến việc tìm ra các biện pháp quản lý, đặc biệt là các biện pháp quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở trường Trung học cơ sở đạt hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng dạy học, nâng cao sự hiểu biết cho Học sinh về kiến thức địa phương, khả năng thích ứng đổi mới. Hay nói một cách khác, để quản lý thực hiện dạy học nội dung Giáo dục địa phương ở trường Trung học cơ sở đạt hiệu quả đòi hỏi người cán bộ quản lý nhà trường phải có biện pháp khả thi trên cơ sở lý luận và thực tiễn giáo dục hiện nay là yếu tố quan trọng, quyết định để nâng cao chất lượng giáo dục. Luận văn: Quản lý dạy học giáo dục địa phương ở Trung học.

Trên đây là cơ sở lý luận của việc xác định các nhiệm vụ, biện pháp quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa phương của cán bộ quản lý các trường Trung học cơ sở. Các biện pháp cụ thể của người của cán bộ quản lý còn được xác định trên cơ sở thực tiễn và hiệu quả quản lý của nhà trường Trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay.

Vấn đề đó sẽ được trình bày ở các chương tiếp theo.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ: 

===>>> Luận văn: Thực trạng QL dạy học giáo dục địa phương Trung học