Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng

Chia sẻ chuyên mục Đề tài Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng hay nhất năm 2024 cho các bạn học viên ngành đang làm luận văn tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài luận văn tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm luận văn thạc sĩ thì với đề tài Khóa luận: Thực trạng vai trò của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trong phòng, chống tham nhũng dưới đây chắc hẳn sẽ cho các bạn cái nhìn tổng quát hơn về đề tài này.

2.1. Thực trạng thực hiện vai trò của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trong phòng, chống tham nhũng.

2.1.1. Thực hiện quyền công tố và kiểm sát giải quyết các vụ án về tham nhũng của viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong lĩnh vực hình sự, trong 06 tháng đầu năm 2023, Vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án tham nhũng, chức vụ – Vụ 5 thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã thụ lý, kiểm sát giải quyết 10 nguồn tin về tội phạm, tăng 03 nguồn tin so với cùng kỳ; 100% nguồn tin mới thụ lý được kiểm sát chặt chẽ, kịp thời đề ra yêu cầu xác minh, tích cực phối hợp với Cơ quan điều tra đẩy nhanh tiến độ giải quyết. Căn cứ báo cáo tại hội nghị toàn quốc về triển khai công tác ngành kiểm sát chiều 25/12/2023, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và toàn ngành kiểm sát nhân dân đã phát hiện, khởi tố mới 98.369 vụ án hình sự (tăng 13,4% so với năm 2022) và số vụ án tham nhũng, chức vụ được khởi tố mới lên đến 947 vụ (tăng 74,1%).

Trong thời kỳ từ 2016 đến 2020, cả Viện kiểm sát nhân dân cũng như Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng cấp trên và địa phương để điều tra, truy tố và xét xử một loạt các vụ án tham nhũng, kinh tế đặc biệt nghiêm trọng và phức tạp. Đặc biệt, Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng thì Viện kiểm sát nhân dân cùng các cơ quan tố tụng đã khởi tố, điều tra 455 vụ/1.054 bị can vi phạm các tội về tham nhũng[6], trong đó có nhiều vụ án thuộc diện Ban chỉ đạo Trung Ương về Phòng chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo; nhiều vụ án liên quan đến các cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước được dư luận xã hội đặc biệt quan tâm như: Vụ án Đinh La Thăng và đồng phạm xảy ra tại PVC; vụ án Châu Thị Thu Nga và đồng phạm xảy ra tại dự án B5 Cầu Diễn, Hà Nội; vụ án Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm xảy ra tại PVP land; vụ án Phan Sào Nam và đồng phạm liên quan bị can nguyên là Tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát và Cục trưởng Cảnh sát phòng chống tội phạm công nghệ cao, Bộ Công an; vụ án xảy ra tại AVG liên quan đến các bị can nguyên là Bộ trưởng Bộ thông tin và Truyền thông; vụ án tham ô tại Công ty Vinashin; vụ án xảy ra tại Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao và một số đơn vị liên quan (đã khởi tố 40 bị can, trong đó có 2 thứ trưởng, nguyên thứ trưởng, 1 trợ lý Phó Thủ tướng Chính phủ, 2 phó chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố, 2 vụ trưởng, cục trưởng,…). Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Tình hình tội phạm tham nhũng trong hoạt động tư pháp vẫn diễn ra phức tạp, trong tháng 5 năm 2021, cơ quan điều tra thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã khởi tố và bắt tạm giam ông Nguyễn Văn Tuấn nguyên thẩm phán tại Toà án nhân dân thành phố Kon Tum về tội nhận hối lộ,…Cũng trong đầu tháng 6 năm đó , Đỗ Văn Khoa, một cựu kiểm sát viên của Viện Kiểm sát nhân dân tại huyện Ba Vì, Hà Nội, đã bị Toà án nhân dân TP Hà Nội tuyên phạt 3 năm tù về tội nhận hối lộ 20 triệu đồng cùng 13 quả trứng đà điểu.

Mặc dù đã có sự cố gắng, nhưng nhiều đơn vị vẫn chưa thực hiện tốt trách nhiệm công tố và kiểm sát xét xử. Chất lượng tranh tụng của nhiều Kiểm sát viên vẫn còn hạn chế, dẫn đến tình trạng lúng túng và thiếu chủ động trong việc tranh tụng. Có nhiều tình huống tòa án tuyên bị cáo không phạm tội, do đề xuất mức hình phạt của Kiểm sát viên không chính xác và việc áp dụng án treo không tuân thủ pháp luật,… Qua phiên chất vấn của Quốc hội chiều 20/3/2023 thì bên cạnh kết quả đạt được, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ông Lê Minh Trí cũng thẳng thắn chỉ ra những khuyết điểm, tồn tại và nguyên nhân: “Vẫn còn xảy ra một số trường hợp toà án trả hồ sơ để yêu cầu khởi tố tội phạm mới và người phạm tội mới; bị can phải đình chỉ do không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm; hay vẫn còn nguồn tin về tội phạm, vụ án hình sự đang tạm đình chỉ…

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ: 

===>>> Dịch Vụ Viết Thuê Khóa Luận Tốt Nghiệp Ngành Luật

2.1.2. Điều tra phòng, chống tham nhũng của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao những năm qua đã ngày càng hoàn thiện, tăng cường kiện toàn cho tổ chức bộ máy, thực hiện công tác Phòng chống tham nhũng có hiệu quả đặc biệt đối với tội phạm xâm phạm trong hoạt động tư pháp. Thời gian qua, xuất hiện nhiều vụ án tham nhũng, chức vụ trong hoạt động tư pháp đã được phát giác, giải quyết kịp thời như: Vụ “Tham ô tài sản” xảy ra tại Cục thi hành án dân sự thành phố Hà Nội; vụ án “Tham ô tài sản”của cựu cục trưởng cục thanh tra Đỗ Thị Nhàn đã bưng bít sai phạm tại ngân hàng SCB; vụ Lương Duy Kỳ; vụ nguyên thẩm phán Phó Chánh án Toà án nhân dân huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội, Lê Thị Bích Anh, nhận hối lộ 300 triệu đồng; vụ Phạm Văn Ngoan, nguyên Điều tra viên Công an quận 8, thành phố Hồ Chí Minh nhận hối lộ 160 triệu đồng, vụ án làm sai lệch hồ sơ vụ án, vụ việc tại trại giam Đại Bình, C10 Bộ Công an… Theo báo cáo đánh giá tóm tắt kết quả công tác năm 2023 của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã đạt được những kết quả tích cực: tỷ lệ giải quyết nguồn tin về tội phạm đạt 95,6 %, vượt 5,6% so với chỉ tiêu của ngành và Quốc hội, tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng đạt 85,4%. Trong 6 năm trước (2018-2023), Cơ quan điều tra thực hiện được 14 vụ án bắt quả tang, khám xét khẩn cấp thì riêng năm 2023 thực hiện 10 vụ, như: vụ Kim Thanh Hạnh phạm tội “Nhận hối lộ” xảy ra tại Chi Cục Thi hành án dân sự tp Hồ Chí Minh; vụ án Nguyễn Thị Tuyết Sương phạm tội “Nhận hối lộ” xảy ra tại Toà án nhân dân thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long; vụ Ngô Đức Tài phạm tội “Nhận hối lộ” xảy ra tại Toà án nhân dân quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng; vụ án “Làm sai lệch hồ sơ vụ án, vụ việc” xảy ra tại Trại giam Đại Bình, C10 Bộ Công an; vụ Võ Đình Sớm phạm tội “Nhận hối lộ” xảy ra tại Toà án nhân dân tỉnh Gia Lai…

STT	Năm	Số vụ án, bị can bị khởi tố		Số vụ án, bị can  truy tố		Số vụ án, bị cáo đã xét xử
		Số vụ	Số bị can	Số vụ	Số bị can	Số vụ	Số bị can
1	2015	42	26	22	18	22	18
2	2016	45	34	25	21	25	17
3	2017	51	51	37	31	37	25
Tổng		138	111	84	70	84	60

PHỤ LỤC 1: Bảng thống kê số vụ án tham nhũng trong hoạt động tư pháp do cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã khởi tố điều tra. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Bảng 2.1. Thống kê số vụ án tham nhũng trong hoạt động tư pháp do cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã khởi tố điều tra.

Những năm qua, Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã chú trọng điều tra mở rộng các vụ án, nhất là các vụ án phức tạp, nhiều tội danh hoặc có đồng phạm, như: vụ tham ô tài sản ở Cục thi hành án dân sự thành phố Hà Nội; Vụ án về Tham ô tài sản diễn ra tại Chi cục thi hành án dân sự ở thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ…. đã khởi tố, bắt tạm giam nhiều bị can nguyên là Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Chấp hành viên, cán bộ tư pháp khác để xử lý nghiêm minh, triệt để. Các hành vi tham nhũng, tiêu cực xảy ra trong hoạt động pháp được phát hiện và xử lý một cách nghiêm minh, tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật.

2.1.3. Vai trò thông qua thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Thứ nhất, công tác thu hồi tài sản tham nhũng.

Trong giai đoạn vừa qua, Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC) đã gặt hái được những thành tích đáng khích lệ trong công tác điều tra tội phạm về tham nhũng và chức vụ. Nổi bật là việc phát hiện, khởi tố và điều tra nhiều vụ án được dư luận quan tâm và đánh giá cao Trong 6 tháng đầu năm 2023 thì tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng đạt mức cao: Tỷ lệ thu hồi tài sản đạt 86,8%, tăng 4,7% so với cùng kỳ năm 2022 và vượt 26,8% chỉ tiêu do Quốc hội giao phó. Đây là minh chứng cho hiệu quả trong công tác điều tra, truy tố và xử lý tội phạm tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Thông qua đánh giá tóm tắt kết quả công tác 2023 của vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án tham nhũng, chức vụ của Viện kiểm sát nhân dân tối cao (vụ 5) đã thu hồi: 21 tỷ 418 triệu đồng; kê biên 33 nhà đất, căn hộ, 01 biệt thự, 43,074,300 cổ phần; tạm ngừng giao dịch 3 lô đất; tạm giữ 269 tỷ 914 triệu đồng; thu giữ 153 kg vàng và 7,1 triệu USD, 10 triệu Yên Nhật, 63.900 Euro, 5 sổ tiết kiệm tổng số tiền 16 tỷ đồng.

Trong thời gian gần đây, công tác thu hồi tài sản chiếm đoạt trong các vụ án tham nhũng đã có những tiến triển đáng chú ý. Một ví dụ điển hình là vụ án tại Tổng Công ty Viễn thông MobiFone. Theo cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Năm 2015, trong khi triển khai dự án đầu tư của MobiFone, các bị cáo thực hiện công tác tại MobiFone, Bộ TT&TT, theo đó thì AMAX (Công ty thẩm định giá) đã có hành vi vi phạm quy định pháp luật trong việc đề xuất kế hoạch đầu tư, đánh giá về tài chính và kinh doanh; thẩm định về giá; tổ chức và phê duyệt dự án đầu tư, thanh toán gây thiệt hại nghiêm trọng tài sản của Nhà nước với tổng thiệt hại hơn 8.770 tỉ đồng. Vụ án này được xem là lần đầu tiên trong lịch sử ngành tư pháp khi các cựu quan chức thừa nhận đã nhận hối lộ với số tiền lớn và đã thu hồi được tài sản cho Nhà nước lớn nhất từ trước đến nay. Điều này thể hiện rõ chủ trương và chính sách pháp luật trong xử lý án tham nhũng của Đảng và Nhà nước là không có vùng cấm, không bỏ lọt tội phạm, không để oan, sai, và được dư luận và nhân dân đồng tình, ủng hộ. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Theo báo cáo Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ông Lê Minh Trí giải trình trước Quốc hội về công tác thu hồi tài sản tham nhũng: Theo Viện trưởng, vấn đề đặt ra ở đây là kể cả có quyết tâm kê biên, rồi thu hồi thì cũng phải theo luật hiện hành, vì không phải lúc nào cũng niêm phong, cũng kê biên được. Bởi Nhà nước phải chịu trách nhiệm bồi thường về việc kê biên, niêm phong không đúng, và thậm chí phải đối diện với việc bị khởi kiện. Vì nguyên nhân phần lớn do chúng ta mới chỉ kiểm soát được phần giá trị tài sản trong khu vực công còn ở ngoài xã hội có hàng loạt các đối tượng sở hữu, đứng tên do hoạt động bất hợp pháp, nguy hiểm hơn, là tài sản đó là tài sản công mà người có chức vụ, quyền hạn nhờ vả khu vực tư đứng tên, việc chứng minh nguồn gốc tài sản đó là thách thức lớn đối với tình hình hiện tại.

Bên cạnh những tích cực trong quá trình hoàn thiện thể chế thì bên cạnh đó vẫn còn vướng mắc và hạn chế vì lĩnh vực tham nhũng là rất rộng. Do đó, để nâng cao hiệu quả trong công tác thu hồi tài sản từ tham nhũng, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí đã đề xuất Quốc hội xem xét việc xây dựng Luật Đăng ký tài sản, nhằm mục đích đưa vào chương trình xây dựng luật của Quốc hội.

Thứ hai, hoàn thiện về thể chế phòng, chống tham nhũng.

Ngày 27 tháng 6 năm 2023 vừa qua, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Chỉ thị số 03/CT-VKSTC về tăng cường công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong ngành Kiểm sát nhân dân; Chỉ thị số 04/CT-VKSTC Ngày 07/11/2023 về công tác kiểm sát giải quyết các vụ án, vụ việc tham nhũng, chức vụ, kinh tế. Bên cạnh đó còn kịp thời ban hành nhiều văn bản đáp ứng trong thời kỳ chuyển đổi số góp phần tăng cường hiệu lực hiệu quả phòng chống tội phạm như Quyết định số 359/QĐ-VKSTC ngày 02/12/2022 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao phê duyệt “Quy hoạch phát triển công nghệ thông tin của ngành Kiểm sát nhân dân đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”  hay Chương trình số 01/Ctr-VKSTC ngày 03/01/2023 của Viện kiểm sát tối cao “về công tác thống kê và công nghệ thông tin năm 2023”. Qua đó, ý thức chấp hành pháp luật và các quy định về công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong toàn Ngành có nhiều chuyển biến tích cực thông qua thực thi công vụ. Tuy có những kết quả đáng chú ý, song công tác Phòng chống tham nhũng vẫn còn một số hạn chế ở một số đơn vị như: Một số cán bộ chưa thấu thấu đáo các quy định về Phòng chống tham nhũng và tiêu cực; công tác phổ cập, phổ biến các quy định về Phòng chống tham nhũng và tiêu cực không được thực hiện kịp thời và hiệu quả; công tác phát hiện và xử lý các hành vi tham nhũng và tiêu cực ở một số nơi vẫn chậm trễ và chưa đạt hiệu quả cao.

Vấn đề khác về hoàn thiện thể chế phòng chống tham nhũng, căn cứ phiên trả lời  chất vấn của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao ông Lê Minh Trí chiều ngày 20/3/2023 thì Theo Viện trưởng, trong thực tế cán bộ vi phạm pháp luật, không chỉ là tội phạm tham nhũng mà nhiều trường hợp là tội phạm nhưng không có yếu tố vụ lợi. Tính toán và cần cân nhắc thay đổi về hình phạt, mức tính hậu quả thiệt hại hiện nay như giảm chế tài phạt tù và tăng chế tài phạt tiền. Bên cạnh đó “Viện trưởng Viện KSND tối cao yêu cầu khởi tố và thay đổi tội danh khi có căn cứ; bảo đảm mọi hành vi tham nhũng phải được xử lý nghiêm minh, không bỏ lọt tội phạm”, ông Lê Minh Trí cho hay. Đồng thời, thực hiện các biện pháp xử lý một cách kịp thời, ngăn chặn việc chuyển nhượng và tẩu tán tài sản; áp dụng một cách nghiêm ngặt các biện pháp thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án tham nhũng và kinh tế ngay từ giai đoạn tiếp nhận và giải quyết nguồn tin về tội phạm đến giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, nhằm bảo đảm hiệu quả cao trong việc thu hồi tài sản. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Thứ ba, công tác Thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong phòng, chống tham nhũng.

Trong năm 2023, Thanh tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã đề xuất việc thành lập các Đoàn thanh tra và tiến hành thanh tra một cách nghiêm túc và đúng quy định của pháp luật và ngành; hoàn thành và vượt nhiều chỉ tiêu công tác đã đề ra, đảm bảo yêu cầu về số lượng và chất lượng, qua đó góp phần tăng cường kỷ cương, kỷ luật và trách nhiệm trong ngành Kiểm sát nhân dân. Thanh tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục kịp thời tham mưu hoàn thiện các quy chế, quy định và hướng dẫn triển khai, thực hiện trong toàn ngành về công tác thanh tra, kiểm tra phù hợp với các yêu cầu của Đảng, Quốc hội; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, kiểm soát chặt chẽ quyền lực để Phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong thực thi công vụ; chủ động phát hiện sai phạm của cán bộ trong đơn vị, xử lý nghiêm để làm gương, nghiêm cấm bao che hoặc bỏ qua vì thành tích thi đua của đơn vị theo phương châm “xây – phòng – ngăn chặn – tạo điều kiện”.

Thanh tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao tham mưu trong việc hoàn thiện các quy chế, quy định liên quan đến công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, chủ trì, phối hợp và triển khai thực hiện quy định về bảo vệ người phản ánh, tố cáo hành vi tham nhũng, tiêu cực xảy ra trong ngành Kiểm sát nhân dân. Đồng thời hoàn thiện hơn hoạt động thanh tra công vụ nhằm tăng cường trách nhiệm của lãnh đạo các cấp trong việc tuân thủ quy định của pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý nghiêm các vi phạm của cán bộ. Thanh tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục thực hiện nghiêm túc các chính sách, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước, đồng thời tăng cường thanh tra trách nhiệm đối với cơ quan, đơn vị, cá nhân, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu trong việc phòng, chống tham nhũng.

Về giải quyết khiếu nại, tố cáo, trong năm 2023, tình hình khiếu tố trong hoạt động tư pháp hiện nay vẫn chưa đạt hiệu quả cao. Tỷ lệ công dân đến khiếu nại, tố cáo và kiến nghị, phản ánh tăng cao tại địa điểm tiếp công dân của Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tại các cấp. Nhận thức được tình hình đó, Vụ 12 ( Vụ Kiểm sát và giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp) của Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã đoàn kết, nhất quán, tuân thủ nghiêm Chỉ thị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về công tác của ngành Kiểm sát năm 2023; thực hiện những biện pháp mới trong thực hiện chức năng; sắp xếp phân bổ cán bộ đúng sở trường lĩnh vực; tổ chức tiếp 100% công dân đến khiếu nại, tố cáo; phân loại 100% đơn. Vụ 12 đã chủ trì, phối hợp xây dựng đối với Quy định bảo vệ người phản ánh, tố cáo về tham nhũng xảy ra trong ngành Kiểm sát nhân dân. Hiện nay, vụ 12 đã trình lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao lần thứ hai để xem xét trước khi trình ký ban hành bởi Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Đơn vị đã hợp tác với Vụ 14 để tiến hành xây dựng Đề án của Ban cán sự đảng Viện kiểm sát nhân dân tối cao mang tên “Giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm sát giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp”. Đây là một mục tiêu mới được phân công theo Kế hoạch số 28/KH-BCSĐ ngày 27/9/2023 của Ban cán sự đảng Viện kiểm sát nhân dân tối cao để triển khai Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực, tại phiên họp thứ 24 ngày 16/8/2023. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Thứ tư, hợp tác quốc tế trong phòng, chống tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao. 

Viện kiểm sát nhân dân tối cao hiện nay đã chú trọng và thực hiện có hiệu quả công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động về hỗ trợ tư pháp hình sự .Việc thực hiện tương trợ tư pháp về căn bản đã khẳng định sự cố gắng phối hợp của Việt Nam trong hợp tác nước ngoài về đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Viện kiểm sát nhân dân tối cao và toàn ngành kiểm sát đã tham gia nhiều định chế quốc tế liên quan đến Phòng chống tham nhũng, trong đó có Hiệp hội các cơ quan Phòng chống tham nhũng quốc tế (IAACA), Hiệp hội công tố viên quốc tế (IAP), Công ước liên hợp quốc (UNCAC),…đã tích cực và chủ động, thúc đẩy triển khai các hoạt động hợp tác song phương với Viện kiểm sát, Viện công tố, cơ quan thực thi pháp luật với các quốc gia có nền công tố, hệ thống tư pháp phát triển mạnh mẽ, nhất là các nước như Nhật Bản, Nga, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Đức, Hàn Quốc. Đã có 17 thỏa thuận hợp tác được ký kết, triển khai thực hiện và hàng năm đều triển khai các hoạt động trao đổi đoàn ở cấp cao và cấp chuyên gia.

Cùng với đó đã chủ trì và phối hợp cùng Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao và Tòa án nhân dân tối cao, đã hoàn thành việc đàm phán 12 hiệp định hỗ trợ tư pháp về tội phạm và đã được ký kết chính thức 10 hiệp định.

Thứ năm, thông tin, tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về phòng, chống tham nhũng.

Các cơ quan tuyên truyền thông tin và báo chí của ngành, như Tạp chí Kiểm sát hay Báo Bảo vệ Pháp luật, đã công bố hàng ngàn tin tức, bài viết và chương trình truyền hình, phóng sự nhằm tuyên truyền các đạo luật mới về tư pháp. Họ cũng đã cập nhật nhanh chóng các hoạt động của lãnh đạo Viện kiểm sát tối cao và các đơn vị trong ngành Kiểm sát. Đặc biệt việc tuyên truyền và phổ biến thông tin, giáo dục về pháp luật Phòng chống tham nhũng cũng ngày càng được quan tâm. Các cơ quan này đã chia sẻ kinh nghiệm nghiệp vụ công tác kiểm sát, đặc biệt trong việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ của Viện kiểm sát tối cao trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm và tham nhũng, đặc biệt là trong việc giải quyết các vụ án tham nhũng lớn mà công chúng quan tâm. Nhờ đó mà thông tin về Phòng chống tham nhũng của ngành kiểm sát cũng như của Đảng và nước đi vào thực tiễn đời sống của nhân dân một cách đúng đắn, hợp pháp, góp phần cũng cố lòng tin của nhân dân vào vai trò của Nhà nước.

Một trong những thành tựu đáng chú ý về công tác tuyên truyền của ngành Kiểm sát trong thời gian gần đây là sự kết hợp giữa Viện kiểm sát nhân dân tối cao với trung tâm sản xuất phim truyền hình của Đài Truyền hình Việt Nam phát sóng bộ phim “Sinh tử” – Bộ phim truyền hình đầu tiên tuyên truyền một cách rõ nét và cụ thể công tác phòng chống tham nhũng của ngành kiểm sát nhân dân.

2.1.4. Phối hợp giữa Viện kiểm sát tối cao với các chủ thể khác có liên quan trong công tác phòng, chống tham nhũng. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Tại hội nghị toàn quốc về công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực năm 2022, đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban chỉ đạo Trung Ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực chủ trì và phát biểu kết luận chỉ đạo, đều chỉ rõ một trong những kinh nghiệm quan trọng đó là cần nâng cao năng lực phối hợp, hoàn thiện công tác chuyên môn giữa các cơ quan Phòng chống tham nhũng: “Phải có sự đoàn kết, phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng, đồng bộ giữa các cơ quan nội chính với nhau và với các cơ quan, tổ chức khác có liên quan trong thực hiện nhiệm vụ trên cơ sở quy định của Đảng, Nhà nước; bảo đảm đúng vai, thuộc bài, tránh tình trạng trống đánh xuôi, kèn thổi ngược, quyền anh, quyền tôi, cua cậy càng, cá cậy vây”.

Trong những năm vừa qua, Ban cán sự đảng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan hoàn thành việc xây dựng Thông tư liên tịch số 01/2017, quy định những trường hợp cần thiết phải trưng cầu giám định, định giá tài sản trong giải quyết các vụ án tham nhũng, kinh tế; tổng hợp những khó khăn, vướng mắc trong nhận thức, áp dụng pháp luật để ban hành văn bản kiến nghị Chính phủ sửa đổi, bổ sung văn bản, hướng dẫn áp dụng pháp luật. Vừa qua, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã có văn bản kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đề nghị Quốc hội sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 41/2017/QH14 và hướng dẫn thống nhất thời điểm xác định hậu quả thiệt hại trong một số loại tội phạm gây thiệt hại về tiền, tài sản của Nhà nước, tổ chức để bảo đảm thu hồi tối đa số tiền bị thất thoát, chiếm đoạt, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, cơ quan, tổ chức.

Với mục tiêu tăng cường công tác phối hợp giữa Viện kiểm sát nhân dân và Toà án nhân dân tối cao trong việc xử lý tội phạm tham nhũng trong các tổ chức, doanh nghiệp tư nhân, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã gửi Công văn số 4115/VKSTC-V14 ngày 28/9/2023 đề nghị hướng dẫn xử lý các vụ án liên quan đến hành vi tham ô và đưa hoặc nhận hối lộ trong lĩnh vực này. Qua những dẫn chứng trên có thể thấy việc thực hiện quy định pháp luật liên quan đến phòng chống tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân vẫn còn một số khó khăn, chưa phù hợp trong thực hiện áp dụng, nhưng không thể phủ nhận những nỗ lực trong việc thực thi của toàn ngành cũng như tham mưu và ban hành các chỉ thị đóng vai trò quan trọng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã củng cố kịp thời cho Viện kiểm sát nhân dân các cấp thực thi một cách hiệu quả và đúng đắn trong công tác phòng, chống tham nhũng. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Đáp ứng chỉ đạo từ đồng chí Bí thư Ban cán sự Đảng và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, Vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án tham nhũng, chức vụ (Vụ 5) đã tự tiến hành rà soát các vụ án và vụ việc bị tồn đọng, kéo dài, Đồng thời, Vụ 5 đã tham mưu và phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp nghiên cứu xây dựng hoàn thiện để ban hành Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-VKSNDTCTANDTC-BCA-BTP ngày 13/12/2017 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp quy định những trường hợp cần phải trưng cầu giám định tư pháp trong giải quyết vụ án, vụ việc về tham nhũng, kinh tế. Quy định này đã được Viện kiểm sát nhân dân tối cao vận dụng trong việc giải quyết các vụ án, vụ việc, tháo gỡ hoàn toàn khó khăn, vướng mắc về công tác giám định đang phải tạm đình chỉ; đẩy nhanh tiến độ điều tra, truy tố, xét xử theo đúng yêu cầu của Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống tham nhũng.[28] Trong những năm qua, Ban bí thư Đảng, Viện trưởng và Viện phó Viện kiểm sát nhân dân tối cao cùng với các Ủy viên Ban cán sự đã tích cực hướng dẫn và chỉ đạo đội ngũ Kiểm sát viên thực hành quyền công tố và kiểm sát các vụ án tham nhũng kịp thời, phối hợp mạnh mẽ với Cơ quan điều tra và Tòa án trong quá trình giải quyết các vụ án. Nhờ vào sự chỉ đạo này các vụ án thuộc diện Ban chỉ Đạo trung ương về Phòng chống tham nhũng về cơ bản đã đáp ứng được cơ bản nhu cầu và đòi hỏi hiện nay.

Trong quá trình xét xử thì đội ngũ Kiểm sát viên đã tích cực hợp tác với Thẩm phán chủ tọa của toà án. Đối với một số vụ án, cán bộ điều tra cũng đã tham gia để giải quyết kịp thời các vấn đề phức tạp và yêu cầu của phiên tòa, từ đó giúp đảm bảo tiến độ xét xử không bị trì hoãn và đảm bảo quy trình diễn ra theo kế hoạch đã đề ra. Trong một số trường hợp, VKS cử cán bộ đi cùng với cán bộ dẫn giải của Công an để tiếp cận các bị cáo trong suốt quá trình dẫn giải và xét xử. Trong quá trình xét xử, Kiểm sát viên đã chủ động hợp tác với Thẩm phán chủ tọa của phiên tòa; có những vụ án, Điều tra viên phải cùng có mặt để giải quyết kịp thời các khó khăn, vướng mắc và yêu cầu, giúp phiên tòa đạt kết quả tốt (phiên tòa không bị hoãn, xét xử đúng thời gian dự kiến và đảm bảo tranh tụng tại phiên tòa theo kế hoạch).

Bên cạnh những khó khăn và vướng mắc trong áp dụng pháp luật về phòng chống tham nhũng, để nâng cao hiệu quả kiểm sát tội phạm tham nhũng trong cả nước. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-VKSTC ngày 27/6/2023 về tăng cường công tác Phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong ngành Kiểm sát nhân dân; qua đó, ý thức pháp luật về Phòng chống tham nhũng được nâng cao, áp dụng một cách hiệu quả. Các biện pháp phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực đã được các đơn vị, cơ quan và tổ chức triển khai thực hiện toàn diện và đồng bộ. Hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị ngày càng công khai, minh bạch, đạo đức công vụ được nâng cao; kịp thời khắc phục tồn tại, hạn chế trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Ngoài ra, đã triển khai một cách có hiệu quả Chỉ thị số 04-CT/TW ngày 02/6/2021 của Ban Bí thư về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế.”

Trong quá trình phối hợp giải quyết vẫn còn bộc lộ những hạn chế, thiếu sót như tiến độ điều tra, xử lý nghiêm minh các vụ án, vụ việc tham nhũng vẫn còn chậm, hiện chưa có cơ chế đảm bảo về việc cung cấp thông tin nội bộ trong ngành kiểm sát. Hiện tại, các văn bản pháp luật như Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014, và Luật tổ chức Cơ quan điều tra hình sự năm 2015 chưa có các quy định cụ thể về mối quan hệ phối hợp trong việc thẩm tra, xác minh, thu thập chứng cứ, tài liệu giữa Viện kiểm sát nhân dân địa phương và Cơ quan điều tra thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Thay vào đó, chỉ có Quy chế tiếp nhận, thu thập, quản lý, xử lý và giải quyết nguồn tin về tội phạm thuộc thẩm quyền của Cơ quan điều tra thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao được ban hành để hướng dẫn hoạt động của cơ quan này.

2.2. Hạn chế và nguyên nhân của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trong phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

2.2.1. Hạn chế.

Nhận thức đầy đủ tính chất nguy hiểm và tác hại của tệ nạn tham nhũng, trong những năm vừa qua, công tác Phòng chống tham nhũng của ngành Kiểm sát nói chung và Viện kiểm sát nhân dân tối cao nói riêng đã có nhiều bước đột phá, chuyển biến rõ rệt trong phòng ngừa tội phạm tham nhũng, được dư luận đồng tình, tạo tác động tích cực, lan toả sâu rộng trong toàn xã hội, góp phần củng cố, tạo niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.

Thông qua các báo cáo và nghiên cứu của cá nhân, số liệu thống kê tình hình tội phạm tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao và ngành kiểm sát từ năm 2021-2023 như sau:

Năm 2021, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và toàn ngành kiểm sát nhân dân đã phát hiện, khởi tố mới 86.032 vụ án hình sự (tăng 2,1% so với năm 2020), trong đó tội phạm tham nhũng, chức vụ đã khởi tố 364 vụ tăng 15,2%

Năm 2022, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và toàn ngành kiểm sát nhân dân đã phát hiện, khởi tố mới 81.756 vụ án hình sự (giảm 9,5% so với năm 2021), trong đó tội phạm tham nhũng, chức vụ đã khởi tố 501 vụ tăng 37,63%.

Năm 2023, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và toàn ngành kiểm sát nhân dân đã phát hiện, khởi tố mới 98.369 vụ án hình sự (tăng 20,3% so với năm 2022), trong đó tội phạm tham nhũng, chức vụ đã khởi tố 947 vụ tăng 89%.

Sơ đồ 2.1. Sơ đồ so sánh số lượng vụ án hình sự khởi tố mới và án tham nhũng, chức vụ của ngành kiểm sát nhân dân trong giai đoạn năm 2021-2023.

Qua đó có thể thấy rằng trong phạm vi ngành kiểm sát tình hình tội phạm tham nhũng, chức vụ vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp và tăng so với cùng kỳ năm 2021, xuất hiện nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới. Cùng với đó bên cạnh những khó khăn trong công tác Phòng chống tham nhũng, ngành kiểm sát cũng đã đạt được nhiều kết quả khả quan, nhưng song nó còn còn chưa đủ để đáp ứng thực tiễn xử lý loại tội phạm đặc thù này, bởi tiêu cực mà nó đem lại, không chỉ là tổn thất tài sản công mà còn là sự suy yếu của cả một hệ thống chính trị của đất nước, ảnh hưởng nghiêm trọng tới tư duy, đạo đức cách mạng của bộ phận cán bộ.

Mặc dù đã có những tiến bộ và chuyển biến tích cực, công tác phòng chống tham nhũng vẫn chưa đạt đến yêu cầu và mục tiêu đã đề ra, đó là ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng. Việc phát hiện, điều tra, truy tố và xử lý các vụ án tham nhũng vẫn chưa phản ánh đúng quy mô và tình hình thực tế của vấn đề này. Hầu hết các vụ án được phát hiện và xử lý vẫn tập trung ở cấp cơ sở và có quy mô nhỏ, trong khi các vụ án quy mô lớn vẫn còn ít. Thậm chí, việc xử lý vẫn kéo dài, và tỷ lệ án treo cho tội phạm tham nhũng vẫn cao. Sự thu hồi và bồi thường tài sản tham nhũng cũng còn hạn chế. Tình trạng tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp và lan rộng ở nhiều lĩnh vực, cấp bậc, gây ra sự bức xúc và bất bình trong xã hội và ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Mặc dù đã có một số vụ việc và vụ án tham nhũng lớn được phát hiện gần đây, nhưng việc xử lý vẫn chưa diễn ra một cách nhanh chóng, dẫn đến kết quả thu hồi tài sản tham nhũng vẫn còn thấp. Điều này gây ra sự phẫn nộ và hoài nghi trong xã hội về quyết tâm của Đảng, Nhà nước và hệ thống kiểm sát trong công tác Phòng chống tham nhũng. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Hiện nay, vẫn chưa có cơ chế hữu hiệu đảm bảo khuyến khích và bảo vệ đối với người tố giác, báo tin về tội phạm tham nhũng nên việc cung cấp thông tin về tội phạm tham nhũng còn hạn chế.

Bên cạnh kết quả tích cực, thực tiễn thực hiện vai trò Phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân và hoạt động điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao vẫn còn những hạn chế và tồn tại cụ thể như sau:

Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự về tham nhũng và các vụ án về hối lộ vẫn còn nhiều khó khăn và vướng mắc, bộc lộ một số tồn tại và thiếu sót như sau: Công tác kiểm sát việc tiếp nhận giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm tham nhũng chưa được thực hiện đầy đủ, còn hạn chế và chưa quản lý được diễn biến tình hình tội phạm ngay từ đầu nên dẫn tới tình trạng bỏ lọt tội phạm; Chất lượng công tác kiểm sát điều tra chưa đạt yêu cầu cao, dẫn đến một số vụ án bị Toà án trả lại hồ sơ để điều tra bổ sung; Việc áp dụng pháp luật vào từng trường hợp cụ thể chưa thống nhất giữa các cơ quan tiến hành tố tụng và giữa các địa phương; Hoạt động xét hỏi, tranh luận giữa Kiểm sát viên và các bên tham gia tố tụng tại phiên toà vẫn còn thiếu sự thực chất và tính chủ động… Các hạn chế trên đã gây ra hậu quả là một số vụ án phải kéo dài quá trình điều tra hoặc bị cấp phúc thẩm cải sửa, huỷ án để điều tra lại. Điều này đã làm ảnh hưởng đến quá trình xử lý tội phạm và người phạm tội.

Các thủ trưởng đơn vị chưa thể hiện sự kiên quyết trong việc chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác đấu tranh và ngăn chặn sự suy thoái về chính trị, đạo đức cách mạng, và lối sống của cán bộ và đảng viên. Tâm lý ngại va chạm đã dẫn đến việc một bộ phận người đứng đầu thực hiện phòng, chống tham nhũng không nghiêm minh, việc xử lý trách nhiệm của họ vẫn còn gặp nhiều vướng mắc và chưa đạt hiệu quả cao.

Một số cơ quan, đơn vị trong ngành kiểm sát vẫn chưa đặc biệt quan trọng công tác thanh tra và kiểm tra. Chất lượng hoạt động thanh tra và kiểm tra giữa các cấp, cũng như giữa cơ quan cấp trên và cấp dưới, vẫn chưa đáp ứng đúng yêu cầu. Công tác giải quyết đơn khiếu nại và tố cáo về các cán bộ, công chức trong lĩnh vực tư pháp có hành vi tham nhũng và tiêu cực vẫn kéo dài một cách đáng lo ngại. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Trong quá trình thanh tra, đã xảy ra nhiều vi phạm trong các lĩnh vực quản lý kinh tế và xã hội. Tuy nhiên, số vụ việc có dấu hiệu tham nhũng được phát hiện và chuyển giao cho Cơ quan điều tra vẫn còn thấp. Ngoài ra, việc giải quyết các vụ án tham nhũng cũng đang diễn ra còn chậm, đặc biệt là đối với những vụ án có nội dung phức tạp.

Việc kê khai tài sản, thu nhập còn thực hiện một cách hình thức đồng thời trách nhiệm giải trình của những người có chức vụ, quyền hạn chưa rõ ràng.

Các vụ án tham nhũng, đặc biệt liên quan đến chức vụ, thường mang tính phức tạp và liên quan đến nhiều ngành, cấp bậc, lĩnh vực và nhóm đối tượng. Phạm vi của những vụ án này rất lớn và thường kéo dài suốt nhiều năm, thậm chí là hàng chục năm. Các đối tượng của tội phạm này thường là những người có chức vụ, quyền hạn, có trình độ học thức và chuyên môn cao, sử dụng các thủ đoạn hết sức tinh vi. Vì vậy mà việc tổng hợp các chứng cứ, căn cứ và thu thập tình tiết phục vụ cho vụ án gặp phải nhiều vướng mắc dẫn đến chậm thời hạn giải quyết.

Một trong những hạn chế lớn là khả năng phối kết hợp trong xử lý công tác Phòng chống tham nhũng, vẫn còn tình trạng chậm chuyển giao hồ sơ tài liệu giữa các cơ quan liên quan với VKS, vẫn còn có vụ, việc chuyển giao kết luận thanh tra còn hình thức và chung chung, dẫn đến căn cứ vào chứng cứ để khởi tố vụ án còn yếu, hoặc không đủ căn cứ để khởi tố được vụ án.

Trong thực tế xử lý các vụ án liên quan đến tham nhũng, đặc biệt là những vụ án liên quan đến việc xâm phạm tài sản trong các dự án đầu tư, xây dựng, quản lý đất đai,… việc điều tra và kiểm sát các vi phạm trong quá trình đầu tư và xây dựng các dự án lớn đang gặp phải nhiều trở ngại. Chủ yếu, chỉ có sự làm rõ về các vi phạm trong quy trình và thủ tục đấu thầu được tập trung vào, trong khi khả năng và hiểu biết về xây dựng, quản lý đất đai, và về tài chính ngân hàng của cán bộ trong các cơ quan tố tụng vẫn còn hạn chế và chưa được cập nhật với những thay đổi mới trong lĩnh vực này. Do đó, yêu cầu về việc điều tra thường là mơ hồ và chung chung do thiếu nhận thức và kiến thức cụ thể về các khía cạnh của xây dựng. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Tiến độ và chất lượng công tác thụ lý và kiểm sát trong lĩnh vực tư pháp của ngành kiểm sát và hoạt động điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là đối với các vụ án tham nhũng phức tạp và nghiêm trọng. Các vụ việc này thường kéo dài và yêu cầu phải cung cấp thêm thông tin điều tra, điều này đặt ra trách nhiệm của VKS. Mặc dù việc thu hồi tài sản tham nhũng đã nhận được sự quan tâm và chỉ đạo, nhưng tỷ lệ thu hồi vẫn còn thấp và gặp phải nhiều vấn đề, đơn cử như vụ án Bùi Thị Hòa về tội “Tham ô tài sản”, ông Nguyễn Điểm là giám đốc đã chỉ đạo Hòa sửa chữa chứng từ và chiếm đoạt số tiền 23 Tỷ đồng, trước khi khởi tố vụ án thì ông Điểm chết, VKS đã xác định rằng ông Điểm có liên quan đến việc chiếm đoạt tài sản, do đó, họ đã yêu cầu Cơ quan điều tra kê biên tài sản của gia đình ông Điểm. Tuy nhiên, điều này dẫn đến gia đình ông Điểm khiếu nại kéo dài quá trình xét xử và việc phải trả hồ sơ điều tra bổ sung nhưng chưa xác định được số tiền ông Điểm đã chiếm đoạt là bao nhiêu, cơ quan điều tra đã gia sức thu hồi tài sản nhưng song công tác này còn gặp rất nhiều khó khăn trong truy thu do khối tài sản sở hữu lớn. Ngoài ra, do pháp luật chưa có quy định rõ ràng về việc kê biên từng phần, điều này đã gây ra nhiều khó khăn trong quá trình thu hồi tài sản cho đến khi thi hành án.

Trong thực tiễn các Cơ quan điều tra có trường hợp phát giác từ hành vi có dấu hiệu phạm tội thông qua hoạt động trinh sát. Tuy nhiên, sau khi tiến hành hoạt động kiểm tra, xác minh, họ không ngay lập tức ban hành quyết định thụ lý và phân công người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Điều này gây ra việc không thông báo hoặc thông báo chậm cho VKS tối cao, gây ra khó khăn trong quá trình thực hiện quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết.

Hiện nay, pháp luật trên một số lĩnh vực còn thiếu sót, khuyết điểm dễ bị lợi dụng để tham nhũng, gây ra khó khăn trong việc thực hiện kiểm sát tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân. Một trong những vấn đề đáng chú ý là sự thiếu thống nhất trong các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác điều tra và xử lý tội phạm tham nhũng. Việc thiếu hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan chức năng dẫn đến nhiều cách hiểu và vận dụng khác nhau, gây cản trở cho quá trình thực thi pháp luật. Cụ thể, theo quy định tại Mục 1 Các tội phạm tham nhũng thuộc Chương XXIII của Bộ luật Hình sự năm 2015 và luật sửa đổi Bộ Luật Hình sự 2017 quy định 7 hành vi phạm tội tham nhũng. Tuy nhiên tại khoản 1 Điều 2 Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018 lại quy định 12 hành vi tham nhũng. Điều này dẫn đến việc 5 hành vi của Luật Phòng chống tham nhũng 2018 còn lại hiện nay chưa có quy định hướng dẫn cụ thể, gây ra nhiều lỗ hổng trong quá trình kiểm sát, xét xử tội phạm tham nhũng. Đồng thời, chưa có hướng dẫn cụ thể về tình tiết định khung của một số tội danh thuộc các tội phạm tham nhũng như tình tiết định khung “gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự an toàn xã hội” quy định tại điểm c khoản 3 Điều 353 (Tội tham ô tài sản) và điểm d khoản 3 Điều 355 (Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản) trong Bộ luật Hình sự 2015, dẫn đến việc sử dụng, áp dụng quy định này đang gặp nhiều hạn chế do chưa có hướng dẫn cụ thể . Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Quá trình tiếp nhận tin báo và giải quyết tố giác về tội phạm, là bước quan trọng và bắt đầu trong mỗi hoạt động tố tụng. Trong một số trường hợp, cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao vẫn không có đủ cơ sở để ra quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án trong khi không còn thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm về kinh tế, chức vụ, tham nhũng. Trong tình huống này, Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao không thể tạm đình chỉ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm do không thuộc quy định tại điểm a và b tại Khoản 1 Điều 148 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, thực trạng áp dụng điều này còn diễn ra trong Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao dẫn đến vi phạm thời hạn giải quyết.

Trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát trong giai đoạn truy tố của Viện kiểm sát nhân dân vẫn còn khó khăn và vướng mắc trong thực hiện các biện pháp ngăn chặn như trường hợp quyết định việc truy tố, thì trong thời hạn 20 ngày đối với tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng, thời hạn là 30 ngày đối với tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng kể từ ngày nhận hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra, VKS phải ra quyết định truy tố bị can trước Tòa án theo khoản 1 Điều 240 BLTTHS 2015, dẫn chiếu đến Điều 241 BLTTHS thì “VKS có quyền quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn trong giai đoạn truy tố”. Thời hạn áp dụng biện pháp ngăn chặn trong giai đoạn truy tố không được vượt thời hạn quy định tại khoản 1 Điều 240 của Bộ luật này như vậy trong trường hợp Viện kiểm sát nhân dân ra bản cáo trạng vào đúng ngày cuối cùng của thời hạn truy tố theo khoản 1 Điều 240 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, dẫn đến việc hết hạn áp dụng các biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú, tạm hoãn xuất cảnh hoặc bảo lĩnh đối với bị can, nhưng Viện kiểm sát nhân dân không thể giao bản cáo trạng cho bị can do vướng mắc trong việc phối hợp (vụ án có nhiều bị can sinh sống ở nhiều địa phương khác nhau), thì việc tiếp tục áp dụng các biện pháp ngăn chặn này đối với bị can là không có căn cứ pháp lý. Điều này tiềm ẩn nguy cơ cao bị can bỏ trốn trong khoảng thời gian từ khi Viện kiểm sát nhân dân ra bản cáo trạng cho đến khi chuyển giao hồ sơ và bản cáo trạng cho Tòa án. Nguy cơ này xuất phát từ việc trong giai đoạn này, bị can không bị áp dụng bất kỳ biện pháp ngăn chặn nào, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tiến độ giải quyết vụ án.

Hiện nay, Bộ Luật Tố tụng hình sự năm 2015 vẫn còn một số hạn chế, không rõ ràng trong quy định, dẫn đến khó khăn cho hoạt động kiểm sát như trong khoản 3 Điều 128 và khoản 3 Điều 129 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, đã quy định rằng “chỉ được kê biên, phong tỏa phần tài sản tương ứng với mức có thể bị phạt, tịch thu hoặc bồi thường thiệt hại”. Tuy nhiên, việc xác định “phần tài sản tương ứng” là một vấn đề rất khó khăn do không có quy định cụ thể về việc định lượng như thế nào là “phần tài sản tương ứng”. Điều này dẫn đến việc kê biên tài sản và phong tỏa tài khoản không thực hiện kịp thời, tạo điều kiện cho người phạm tội có thời gian để phân tán tài sản làm trở ngại cho công tác thu hồi thiệt hại cho khu vực công.

2.2.2. Nguyên nhân Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong phòng, chống tham nhũng là vô cùng quan trọng, toàn ngành kiểm sát đã thực hiện một cách quyết liệt, triển khai hiệu quả và đồng bộ các giải pháp về Phòng chống tham nhũng nhưng bên cạnh đó cũng không tránh khỏi những khó khăn, vướng mắc trong công tác thực hiện, nguyên nhân là do một số quy định pháp luật chưa chặt chẽ, hiệu quả công tác kiểm sát còn chưa cao và ý thức pháp luật của các chủ thể còn hạn chế,… tất cả đã tạo nên nguyên nhân cho việc thực hiện công tác Phòng chống tham nhũng không chỉ đối với Viện kiểm sát nhân dân tối cao mà trong toàn ngành ngày phức tạp, khó kiểm sát.

 Một số quy định của pháp luật còn mơ hồ và thiếu hướng dẫn cụ thể đã gây ra nhiều vướng mắc trong thực tiễn đơn cử như thế nào là vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong hoạt động kiểm tra, xác minh tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tại điểm c khoản 3 Điều 145 (BLTTHS năm 2015). Vẫn còn thiếu các quy định về thời hạn, chế tài và hậu quả pháp lý đối với các cơ quan, cá nhân, tổ chức không thực hiện hoặc chậm thực hiện các yêu cầu, kiến nghị của Viện kiểm sát nhân dân (như yêu cầu Tòa án chuyển hồ sơ vụ án hình sự để xem xét, quyết định việc kháng nghị, kiến nghị). Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018 hiện nay vẫn chưa có quy định về kiểm toán, chứng nhận báo cáo kết quả tài chính, công khai báo cáo tài chính và tiêu chuẩn kế toán, kiểm toán đối với doanh nghiệp; chưa quy định là tội phạm tham nhũng đối với hành vi của doanh nghiệp lập tài khoản, tiến hành giao dịch ngoài sổ sách, lập chứng từ khống, dùng giấy tờ, chứng từ giả,…

Các quy định của pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn của VKS còn chưa có sự thống nhất, gây khó khăn cho VKS trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, của mình ( như nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của VKS khi kiểm sát thi hành biện pháp tư pháp; thẩm quyền giải quyết đơn tố cáo trong công tác quản lý, giáo dục phạm nhân; nhiệm vụ trực tiếp giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp tại cơ quan có thẩm quyền). Các vướng mắc bất cập nêu trên của quy định pháp luật đã dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn thi hành, từ đó làm giảm hiệu quả trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án đối với tội phạm tham nhũng. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Một số quy định trong Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân vẫn còn có những hạn chế, đơn cử như tại Mục 8 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 (từ Điều 29 đến Điều 31) quy định công tác kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp của các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, nhưng không quy định công tác tiếp công dân, trong khi đó tiếp công dân là công tác quan trọng được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm, và thực tế, tất cả các cơ quan nhà nước và thực tế, mọi cơ quan nhà nước, kể cả Viện kiểm sát nhân dân, đều thực hiện việc tiếp công dân theo quy định được quy định trong Luật Tiếp công dân năm 2013.

Sự phối hợp giữa các cơ quan tham gia vào quá trình tố tụng trong một số vụ án vẫn chưa được đặc biệt chú trọng, gây hạn chế về tiến độ và chất lượng giải quyết. Thực tế cho thấy, điều này dẫn đến việc một số vụ án mà Thanh tra đã chuyển giao cho Cơ quan điều tra vẫn thiếu thông tin cần thiết, gây khó khăn trong quá trình giải quyết kiến nghị khởi tố. Nhiều trường hợp, thiếu tài liệu cần thiết đã làm giảm hiệu quả của quá trình xử lý.

Trong thực tế, việc phân bổ số lượng nhân sự kiểm sát ở các cấp hiện nay chưa đạt được sự hợp lý cần thiết. Cụ thể, Viện Kiểm sát Nhân Dân (VKSND) không chỉ đảm nhận việc thực hành quyền công tố mà còn giám sát việc tuân thủ pháp luật trong các quá trình tiếp nhận, xử lý các tố giác, tin báo về tội phạm và các kiến nghị khởi tố từ lực lượng công an cấp xã, phường theo quy định tại khoản 3 Điều 164 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015. Tuy nhiên, VKS không được thiết lập tại cấp xã, dẫn đến việc Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện phải đảm nhiệm việc kiểm sát cho hơn 10.500 đơn vị công an cấp xã, gây ra khó khăn lớn, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc của ngành kiểm sát. Thêm vào đó, hiện nay sự chênh lệch về lực lượng giữa hai ngành kiểm sát và công an là rất lớn. Số lượng chức danh trong các đơn vị VKS các cấp hiện tại chưa đáp ứng được khối lượng công việc ngày càng tăng, tạo ra áp lực và hạn chế trong việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ được giao.

Hiện nay, mặc dù đã có sự quan tâm đến việc ngăn chặn tham nhũng phạm vi ngoài khu vực nhà nước, nhưng việc phát hiện và xử lý các hành vi tham nhũng trong chính các cơ quan, đơn vị lại chưa được chú trọng đầy đủ. Nhiều lãnh đạo các đơn vị vẫn chưa thực sự coi trọng công tác phòng chống tham nhũng và tiêu cực, hoặc những biện pháp được áp dụng chỉ mang tính chất hình thức mà thiếu hiệu quả thực sự. Nguyên nhân của tiêu cực này cũng có thể do một bộ phận lãnh đạo có thể bao che cho hành vi vi phạm của cấp dưới để bảo vệ thành tích cá nhân hoặc không xử lý một cách nghiêm minh hoặc thông qua xử lý nội bộ mà không đáp ứng đúng tính chất và mức độ của vi phạm. Một số cán bộ trong ngành tư pháp vẫn chưa thực sự nhận thức đầy đủ và sâu sắc về tính nghiêm trọng của vấn đề tham nhũng và tiêu cực trong hoạt động tư pháp.

Các đối tượng liên quan đến các vụ tham nhũng thường có trình độ học vấn và chuyên môn cao, địa vị xã hội, và mạng lưới quan hệ rộng. Họ thường sử dụng các biện pháp phức tạp và tinh vi để tránh bị phát hiện và truy cứu trách nhiệm pháp lý, tạo ra những khó khăn, thách thức cho quá trình điều tra và truy tố. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

Các vụ việc tham nhũng chức vụ trở nên ngày càng phức tạp, trong khi đội ngũ Điều tra viên và Kiểm sát viên vẫn chưa đủ, và cũng chưa đạt được sự trang bị kiến thức đầy đủ về quản lý kinh tế, y tế, xây dựng, tài chính, đất đai…Ngoài ra, hệ thống pháp luật mới và số lượng lớn các văn bản hướng dẫn đang tăng lên, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế. Điều này gây ra sự chồng chéo và phức tạp, làm cho quá trình nghiên cứu, nhận thức và áp dụng các quy định trở nên khó khăn trong thực tiễn giữa Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án không thống nhất nhau (kể cả khi họp liên ngành nhiều lần). Do đó, tình trạng kéo dài việc xử lý thông tin liên quan đến tham nhũng chức vụ, cũng như việc yêu cầu bổ sung hồ sơ điều tra hoặc chứng cứ trước khi phê chuẩn, và thậm chí là yêu cầu rút quyết định tố tụng đã ký, vẫn tiếp tục tồn tại do những nguyên nhân trên.

Kết luận chương 2

Trong chương này, tác giả đã tập trung làm rõ vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong phòng chống tham nhũng thông qua thực trạng Phòng chống tham nhũng tại Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Phân tích thực trạng quy định pháp luật và đưa ra những số liệu cụ thể cũng như các ví dụ điển hình trong công tác kiểm sát giải quyết các vụ án tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, từ đó cũng như đưa ra được những tồn tại hạn chế và những nguyên nhân của tồn tại, hạn chế đó trong quá trình thực hiện vai trò  phòng chống tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao nói riêng và Viện kiểm sát nhân dân nói chung. Khóa luận: Thực trạng vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ: 

===>>> Khóa luận: Giải pháp vai trò viện kiểm sát trong tham nhũng