Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư

Chia sẻ chuyên mục Đề tài Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư hay nhất năm 2025 cho các bạn học viên ngành đang làm luận văn tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài luận văn tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm luận văn thạc sĩ thì với đề tài Luận văn: Thực trạng thực hiện pháp luật về đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh dưới đây chắc hẳn sẽ cho các bạn cái nhìn tổng quát hơn về đề tài này.

2.1. Khái quát chung về tình hình đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh

2.1.1. Khái quát điều kiện tự nhiên và xã hội tại thành phố Hồ Chí Minh

2.1.1.1. Điều kiện tự nhiên của thành phố Hồ Chí Minh

Thành phố Hồ Chí Minh là thành phố lớn ở miền Nam của Việt Nam, cách thủ đô Hà Nội gần 1.730 km đường bộ. Nằm trong khu vực giữa Đông Nam Bộ, thành phố Hồ Chí Minh có dạng địa hình đồng bằng thấp có bề mặt tương đối bằng phẳng và bị chia cắt bởi mạng lưới sông ngòi, kênh rạch dày đặc.

Với vị trí trung tâm của cả nước và khu vực Đông Nam Á, thành phố Hồ Chí Minh là một đầu mối giao thông quan trọng về cả đường bộ, đường thủy và đường không. Thành phố Hồ Chí Minh nối liền các tỉnh trong vùng Đông Nam Bộ (Đồng Nai, Bình Dương; Bà Rịa Vũng Tàu) và Tây Nam Bộ (Long An, Tiền Giang) với cơ sở hạ tầng hiện đại và đồng bộ.

Bên cạnh đó, thành phố Hồ Chí Minh còn là cửa ngõ quốc tế với hệ thống cảng hàng không quốc tế và cảng biển quốc tế. Hiện nay, cảng Sài Gòn với năng lực hoạt động 10 triệu tấn/năm, sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất hoạt động liên tục với tần suất nhiều chuyến trong ngày, góp phần kết nối thành phố Hồ Chí Minh với các tỉnh thành trong cả nước và quốc tế.

2.1.1.2. Điều kiện kinh tế – xã hội của thành phố Hồ Chí Minh

Thành phố Hồ Chí Minh là thành phố lớn nhất ở Việt Nam về dân số và quy mô đô thị hóa. Theo kết quả tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, tổng số dân của TPHCM vào thời điểm 0 giờ ngày 01/4/2019 là 8.993.082 người. Dân số nam giới là 4.381.242 người, và dân số nữ giới là 4.611.840 người. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Thành phố là địa phương giữ vị trí đầu tàu về kinh tế. Theo đó, thành phố Hồ Chí Minh là có tỉ lệ đóng ngân sách nhà nước cao nhất trên cả nước; là địa phương đi đầu đổi mới – sáng tạo trong công cuộc phát triển kinh tế của cả nước. Từ sau 30/4/1975, tình hình kinh tế – xã hội của thành phố Hồ Chí Minh có những nét nổi bật sau:

Giai đoạn từ năm 1976 đến năm 1985, đây là giai đoạn thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển kinh tế – xã hội sau nhiều năm tập trung đẩy lùi chiến tranh. Đồng thời, đây là giai đoạn cả nước phát triển kinh tế theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung. Theo đó, tổng sản phẩm trong nước (GDP) của thành phố chỉ đạt trung bình 2,7%/năm. Đây là giai đoạn thành phố gặp rất nhiều khó khăn vì phải thực hiện cùng lúc nhiều nhiệm vụ trọng tâm, vừa phục hồi và phát triển kinh tế, vừa phải thực hiện nhiệm vụ chăm lo cho đời sống sau khi đất nước được giải phóng.

Giai đoạn từ năm 1986 đến năm 1995, đây là giai đoạn thành phố Hồ Chí Minh cùng với cả nước bước vào công cuộc đổi mới. Vì vậy, tăng trưởng kinh tế thành phố có chuyển biến tích cực. Trong những năm đầu đổi mới, từ 1986 đến 1990, GRDP của thành phố tăng trưởng bình quân đạt 7,82%/năm, từ 1991 đến 1995 đạt trung bình 12,62%/năm. Bên cạnh đó, đầu tư nước ngoài gia tăng nhanh chóng, đạt trung bình 67,97%/năm trong những năm từ 1991 đến 19957. Cơ cấu kinh tế của thành phố đã có sự chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển các ngành công nghiệp chủ lực và là trung tâm dịch vụ chất lượng cao của cả nước.

Giai đoạn từ năm 1996 đến năm 2010, đây là giai đoạn thành phố Hồ Chí Minh đẩy mạnh nhiệm vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa; do đó thành phố đã phát triển mạnh mẽ về kinh tế, khẳng định vị thế và vai trò của đầu tàu kinh tế phía Nam và cả nước. Tăng trưởng kinh tế thành phố rất ấn tượng, đạt 10,11%/năm trong giai đoạn 1996 đến 2000, 11%/năm những năm 2001 đến 2005 và1 1,18%/năm trong giai đoạn 2006 đến 2010. Kinh tế phát triển vượt bậc, mức sống của người dân ngày càng ổn định và phát triển, GRDP bình quân đầu người của Thành phố đã tăng từ 700 USD trong năm 1996 lên xấp xỉ 5.000 USD trong năm 2010.

Giai đoạn từ năm 2010 đến 2020, đây là giai đoạn thành phố Hồ Chí Minh tập trung phát triển kinh tế theo chiều sâu. Kinh tế thành phố tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tập trung vào các ngành công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp công nghệ cao. Cũng trong giai đoạn này, thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn, đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu và thu ngân sách của cả nước. Một số thành tích ấn tượng của thành phố Hồ Chí Minh về kinh tế – xã hội trong giai đoạn này là tăng trưởng kinh tế thành phố đạt bình quân 6,86%/năm, GRDP của thành phố năm 2020 chiếm 25,79% của cả nước và chiếm 51,11% vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Quy mô kinh tế của thành phố năm 2020 tăng gấp 2,7 lần so với năm 2010 và thu nhập bình quân đầu người năm 2020 tăng gấp 2,39 lần so với năm 2010.

Từ những năm 2021 đến nay, do tác động của đại dịch COVID-19, kinh tế thành phố Hồ Chí Minh đã suy giảm lớn, tăng trưởng kinh tế Thành phố đã giảm xuống -6,78% trong năm 20218. Đến năm 2022, kinh tế của thành phố đã phục hồi nhanh chóng, trong đó TPHCM tăng trưởng đạt 9,03%. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch và khủng hoảng toàn cầu, trong quý I/2023, tăng trưởng kinh tế của TPHCM chỉ đạt 0,7%.

Trong những năm tới, thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ, thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục nỗ lực vượt qua những khó khăn về kinh tế – xã hội, phấn đấu đạt mục tiêu “trở thành đô thị thông minh, thành phố dịch vụ, công nghiệp theo hướng hiện đại, giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế, động lực tăng trưởng của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước, đi đầu trong đổi mới sáng tạo đến 2025”, và “đến năm 2030, thành phố Hồ Chí Minh sẽ là thành phố dịch vụ, công nghiệp hiện đại, thành phố văn hóa, đầu tàu kinh tế số, xã hội số”.

2.1.2. Tình hình đầu tư công từ vốn ngân sách nhà nước tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

2.1.2.1. Quy mô vốn đầu tư công từ vốn ngân sách nhà nước trong tổng vốn đầu tư

• Quy mô vốn đầu tư công từ vốn ngân sách trung ương cấp cho thành phố Hồ Chí Minh thực hiện đầu tư công

Tổng số vốn Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương được Thủ tướng Chính phủ giao cho Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2021 – 2025 tại các Quyết định số 1535/QĐ-TTg ngày 15 tháng 9 năm 2021, Quyết định số 1012/QĐ-TTg ngày 29 tháng 8 năm 2022, Quyết định số 1161/QĐ-TTg ngày 01 tháng 10 năm 2022, Quyết định số 1319/QĐ-TTg ngày 04 tháng 11 năm 2022 với tổng số vốn là 33.374,951 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách trung ương từ nguồn trong nước là 26.406,451 tỷ đồng và vốn ngân sách trung ương vốn nước ngoài (ODA cấp phát từ ngân sách trung ương) là 6.968,500 tỷ đồng và được thể hiện qua các bảng sau:

• Bảng 1: Quy mô nguồn vốn ngân sách trung ương (trong nước) cho Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 của thành phố Hồ Chí Minh
• Bảng 2: Quy mô nguồn vốn ngân sách trung ương (ODA) cho Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 của thành phố Hồ Chí Minh 

Trong 03 năm đầu của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025, việc thực hiện đầu tư công của thành phố bằng ngân sách trung ương cũng tăng trưởng qua các năm. Trên cơ sở các văn bản quy phạm pháp luật của thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ nguồn vốn trung ương cho thành phố thực hiện đầu tư công, Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đều ban hành văn bản chỉ đạo để triển khai thực hiện. Điều này thể hiện mức độ chấp hành nghiêm chỉnh của thành phố trong việc thực hiện pháp luật về đầu tư công.

Bảng 3: Mức độ chấp hành của thành phố Hồ Chí Minh về triển khai sử dụng vốn ngân sách trung ương cho hoạt động đầu tư công của thành phố Hồ Chí Minh trong 3 năm đầu của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025

Qua đây, có thể đánh giá về mức độ triển khai thực hiện pháp luật về đầu tư công của thành phố Hồ Chí Minh như sau:

Thứ nhất, việc hỗ trợ nguồn vốn của ngân sách trung ương cho thành phố Hồ Chí Minh để thực hiện đầu tư công trong năm 2022 giảm so với 2021 (giảm 35%). Nguyên nhân chủ yếu là do nhà nước gặp khó khăn trong việc thu ngân sách trung ương trong năm 2022 (tác động của đại dịch COVID). Việc giảm nguồn thu ngân sách nhà nước đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực hiện đầu tư công trên cả nước nói chung và tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng.

Thứ hai, trong năm 2023, nguồn vốn hỗ trợ của trung ương cho thành phố Hồ Chí Minh tăng mạnh, tăng hơn 6 lần so với năm 2022. Điều này chứng tỏ sự quyết tâm của trung ương và thành phố trong việc tăng cường thực hiện đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh trong năm 2023. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Thứ ba, qua việc ban hành các văn bản của thành phố nhằm triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cho thấy, thành phố đã chấp hành nghiêm túc chủ trương, đường lối và chỉ đạo của trung ương trong việc phân bổ kế hoạch sử dụng vốn. Trong các năm 2021 và 2022, thành phố triển khai phân bổ 100% nguồn hỗ trợ của trung ương để thực hiện các dự án đầu tư công và triển khai phân bổ 98,1% nguồn hỗ trợ của trung ương để thực hiện đầu tư công trong năm 2023.

• Quy mô vốn đầu tư công từ vốn ngân sách thành phố

Tổng mức vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 ngân sách địa phương của Thành phố Hồ Chí Minh được Thủ tướng Chính phủ và Hội đồng nhân dân thành phố quyết định như sau:

Bảng 4: Quy mô nguồn vốn đầu tư công từ vốn ngân sách thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 – 2025

Trên thực tế, khả năng cân đối nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 của thành phố Hồ Chí Minh là cao hơn. Theo Công văn số 1359/UBND-DA của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh ngày 04 tháng 5 năm 2021 thì ngoài mức vốn được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 1535/QĐ-TTg là 142.557 tỷ đồng, thành phố có khả năng có thể cân đối nguồn vốn chi đầu tư phát triển cho kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 là 261.967,923 tỷ đồng. Mức chênh lệch về khả năng cân đối với được Thủ tướng chính phủ giao và khả năng thực tế của địa phương được thể hiện trong bảng sau:

Bảng 5: Sự chênh lệch về quy mô vốn đầu tư công giai đoạn 2021 – 2025 giữa khả năng cân đối vốn thực tế của thành phố Hồ Chí Minh so với Quyết định của Thủ tướng Chính phủ (Nguồn: Quyết định 1535/QĐ-TTg)

Theo đó, ngày 02 tháng 6 năm 2022, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có Công văn số 3603/BKHĐT-KTDDPLT hướng dẫn như sau: “Trường hợp Thành phố có khả năng huy động từ các nguồn thu của Thành phố ngoài mức vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 1535/QĐ–TTg ngày 15/9/2020, đề nghị Thành phố tính toán, xác định cụ thể từng nguồn thu, chi ngân sách địa phương, đảm bảo chắc chắn, khả thi và dành nguồn cải cách tiền lương theo quy định, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính để tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách địa phương giai đoạn 2021 – 2025, dự kiến cùng với thời điểm xây dựng dự toán ngân sách nhà nước năm 2023 (trong đó báo cáo lại tỷ lệ điều tiết giai đoạn 2023 – 2025), bảo đảm các quy định của Luật Đầu tư công năm 2019, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, Nghị quyết số 29/2021/QH15 của Quốc hội”. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Sau khi thực hiện rà soát theo hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ủy ban nhân dân Thành phố xác định nguồn huy động tăng thêm cho Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 là “giữ nguyên như đã báo cáo trước đây là 119.410,922 tỷ đồng”, ngoài mức vốn trung hạn được Thủ tướng Chính phủ thông qua tại Quyết định số 1535/QĐ-TTg. Do đó, Ủy ban nhân dân Thành phố có Công văn số 1659/UBND-DA ngày 25 tháng 4 năm 2023 báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính nhu cầu nâng trần đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 nguồn vốn ngân sách địa phương của Thành phố tương ứng với khả năng huy động tăng thêm của Thành phố là 119.410,922 tỷ đồng nêu trên.

Trên cơ sở nội dung của các Quyết định của Thủ tướng chính phủ và Hội đồng nhân dân thành phố về quy mô vốn ngân sách thành phố thực hiện đầu tư công giai đoạn 2021 – 2025 và khả năng cân đối vốn trên thực tế của thành phố Hồ Chí Minh, nhận thấy:

Thứ nhất, khả năng cân đối vốn ngân sách thành phố cho đầu tư công giai đoạn 2021-2025 vượt khá xa so với yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ giao cho thành phố. Điều này chứng tỏ những nỗ lực không ngừng của chính quyền địa phương trong việc chấp hành thu ngân sách nhà nước và sự quyết tâm cao trong chấp hành nhiệm vụ chi cho đầu tư công của thành phố.

Thứ hai, quá trình thực hiện lập, thẩm định, tham mưu quyết định chủ trương đầu tư các dự án đầu tư công bảo đảm đúng chủ trương, chính sách và quy định pháp luật về đầu tư công. Việc chuẩn bị hồ sơ trình Thủ tướng chính phủ và Hội đồng nhân dân thành phố quyết định chủ trương đầu tư đều đảm bảo tuân thủ quy định của Nghị định 40/2020/NĐ-CP và các Điều 29, 30, 31 của Luật Đầu tư công 2019.

Tuy nhiên, tiến độ triển khai thực hiện của quá trình hoàn hiện các thủ tục liên quan chủ trương đầu tư các dự án nhìn chung còn chậm. Cụ thể:

Một là, mức vốn thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 từ nguồn vốn ngân sách địa phương được Thủ tướng Chính phủ giao chưa tương xứng với khả năng thu ngân sách của thành phố. Do đó, đối với các dự án mới, thành phố phải rà soát, thực hiện điều chỉnh kế hoạch vốn đã bố trí cho các dự án trong mức vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao (142.557 tỷ đồng) để xác định nguồn vốn đầu tư thực hiện thì mới có cơ sở triển khai lập, thẩm định, trình quyết định chủ trương đầu tư các dự án, dẫn đến chưa thể chủ động trong việc giao nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư cho các dự án mới.

Hai là, công tác lập hồ sơ đề xuất chủ trương đầu tư của các cơ quan chuyên môn được giao nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư còn chậm, sơ sài, chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến khi thực hiện thẩm định thì mới phát hiện các vấn đề liên quan đến quy hoạch, pháp lý đất cần phải giải quyết, làm chậm việc trình cấp có thẩm quyền quyết định.

Ba là, Các Sở ngành, đơn vị liên quan được lấy ý kiến tham gia thẩm định chủ trương đầu tư chưa quan tâm, tập trung có ý kiến dẫn đến khi nhận được ý kiến của các đơn vị có phát sinh một số nội dung cần bổ sung, làm rõ theo các quy định chuyên ngành phải mất thời gian gửi lại cho các cơ quan được giao nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư hoàn thiện, bổ sung và làm rõ.

2.1.2.2. Sự tăng trưởng vốn đầu tư công từ ngân sách của thành phố từ 2017– 2023

Trong những năm 2017 đến năm 2020, đây là những năm thành phố Hồ Chí Minh thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 – 2020, thông qua công tác rà soát các dự án đầu tư công đã được Hội đồng nhân dân thành phố Hồ Chí Minh phê duyệt cho thấy tiến độ và hiệu quả thực hiện dự án tốt. Tuy nhiên, thực tiễn thực hiện đầu tư công có sự thay đổi so với Kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020, đặc biệt là nhu cầu sử dụng vốn tăng. Theo đó, Hội đồng nhân dân quyết định điều chỉnh tăng vốn cho 127 dự án với mức tăng là 1.185,384 tỷ đồng. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Sự tăng trưởng vốn đầu tư công từ ngân sách của thành phố năm 2017 đến năm 2020 được thể hiện qua bảng sau:

Bảng 6: Điều chỉnh tăng vốn đầu tư công giai đoạn 2017 đến 2023 tại thành phố Hồ Chí Minh

Như vậy, tùy tình hình thực tiễn về tiến độ thực hiện và nhu cầu sử dụng vốn, Hội đồng nhân dân quyết điều chỉnh tăng hoặc giảm nhu cầu sử dụng vốn để phát huy tính hiệu quả trong hoạt động đầu tư công giai đoạn 2016 đến 2020. Theo đó, Hội đồng nhân dân quyết định điều chỉnh giảm vốn đối với 26 dự án (giảm 1.569,594 tỷ đồng) và 01 chương trình (giảm 245,81 tỷ đồng). Có thể nói, việc Hội đồng nhân dân thành phố quyết định điều chỉnh giảm nhu cầu sử dụng vốn phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành tại điểm c khoản 7 Điều 67 Luật Đầu tư công 2019. Vì trên thực tế tiến độ thực hiện đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh phụ thuộc rất lớn vào công tác giải phóng mặt bằng, yếu tố thị trường và năng lực của cơ quan chức năng cũng như năng lực của nhà thầu thực hiện dự án.

Như vậy, việc điều chỉnh về sử dụng vốn đầu tư công giai đoạn 2016 – 2020 với mục đích tăng cường hiệu quả trong thực hiện đầu tư công, tránh tình trạng chậm trễ trong tiến độ thực hiện dự án và lãng phí nguồn lực. Đối với những dự án không thể thực do vướng công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, giảm khối lượng thực hiện theo thực tế và giảm kế hoạch theo giá trị quyết toán được phê duyệt thì sẽ được điều chỉnh theo hướng giảm nguồn vốn sử dụng để tập trung nhu cầu sử dụng vốn cho những dự án có tiến độ thực hiện tốt.

Từ năm 2021 đến năm 2023, nhu cầu sử dụng vốn đầu tư công và phân bổ vốn đầu tư công của thành phố Hồ Chí Minh cũng tăng lên qua từng năm, thể hiện qua nhu cầu sử dụng vốn trung ương và nguồn vốn ngân sách thành phố. Bởi lẽ trong giai đoạn này, thành phố tăng cường phục hồi và phát triển kinh tế xã hội sau đại dịch, tiếp tục phát triển sâu và rộng các lĩnh vực mũi nhọn và khả năng cân đối ngân sách của thành phố cao hơn so với chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao. Theo đó, sự tăng trưởng về nhu cầu sử dụng vốn trong giai đoạn 2021 đến 2023 được thể hiện qua bảng sau:

Bảng 7: Tình hình phân bổ vốn và sự tăng trưởng sử dụng vốn đầu tư công từ ngân sách thành phố giai đoạn 2021 – 2023

Theo Bảng tình hình phân bổ vốn và giải ngân vốn từ ngân sách thành phố cho đầu tư công các năm 2021, 2022 và 2023 cho thấy nguồn vốn ngân sách thành phố phân bổ cho đầu tư công tăng dần theo từng năm từ 2021 đến 2023. Theo đó, việc phân bổ vốn đầu tư công từ ngân sách thành phố tăng 47,1% trong năm 2022 và 65% trong năm 2023. Có thể nói, sự tăng trưởng trong nhu cầu sử dụng vốn trong giai đoạn này thể hiện sự quyết tâm của chính quyền và nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, nhận thức tầm quan trọng của đầu tư công nhằm phát triển kinh tế – xã hội của thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung.

2.1.2.3. Cơ cấu nguồn vốn đầu tư công từ vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh do Sở Kế hoạch và Đầu tư thực hiện quản lý đầu tư Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Trong năm 2020, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố được phân công thực hiện đầu tư công với tổng số vốn đầu tư công đã giải ngân tính đến hết ngày 04 tháng 12 năm 2020 được Kho bạc Nhà nước thành phố xác nhận là 27.248,534 tỷ đồng.

Trong năm 2021, tổng số vốn kế hoạch đầu tư công của Thành phố giao Sở Kế hoạch và Đầu tư đã giải ngân tại Kho bạc Nhà nước Thành phố là 19.721,157 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 61,13% tổng kế hoạch vốn giao (32.262,986 tỷ đồng).

Trong năm 2022, theo số liệu cập nhật đến hết ngày 31 tháng 01 năm 2023 do Kho bạc Nhà nước Thành phố cung cấp thì tổng vốn số vốn Sở Kế hoạch và Đầu tư triển khai thực hiện và đã giải ngân là 25.491,462 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 68,2% tổng kế hoạch vốn giao (37.366,206 tỷ đồng)

Từ các số liệu trên, có thể thấy rằng nguồn vốn của nhà nước được bố trí cho Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh tập trung xây dựng và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội. Trên cơ sở đó, Sở Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh triển khai thực hiện đầu tư công trong lĩnh vực được giao. Việc thực hiện hoạt động đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã đem lại nhiều kết quả tích cực cho xã hội, nhiều công trình, dự án được đầu tư, kịp thời giải quyết những yêu cầu bức thiết về ùn tắc giao thông, giảm ngập nước, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, thúc đẩy phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội; nhất là đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng nhiều trường học và bệnh viện với số phòng học và giường bệnh tăng thêm đáng kể, đáp ứng phần lớn nhu cầu cơ bản của người dân.

2.2. Phân tích thực trạng thực hiện pháp luật về đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

2.2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy tại Sở Kế hoạch và đầu tư trong việc thực hiện pháp luật về đầu tư công

Theo Quyết định số 59/2017/QĐ-UBND ngày 20 tháng 11 năm 2017 thì Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh là cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân thành phố quản lý nhà nước về quy hoạch, kế hoạch và đầu tư. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Sở Kế hoạch và đầu tư của được ban hành theo Quyết định số 248/QĐ-SKHĐT ngày 20 tháng 8 năm 2019 và Quyết định số 248/QĐ-SKHĐT ngày 10 tháng 10 năm 2019. Theo đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố gồm Lãnh đạo Sở; Văn phòng; Thanh tra Sở; các Phòng chuyên môn, nghiệp vụ và các đơn vị sự nghiệp.

• Hình 1: Sơ đồ tổ chức bộ máy Sở Kế hoạch và Đầu tư

Theo đó, các phòng chuyên môn triển khai thực hiện pháp luật về đầu tư công gồm Phòng Tổng hợp – Quy hoạch [18, Điều 7], Phòng Kinh tế ngành [19, Điều 1], Phòng Khoa giáo, Văn xã [18, Điều 12], Phòng Đấu thầu, Thẩm định và Giám sát [18, Điều 10] và Phòng Hợp tác công – tư [18, Điều 14]. Cụ thể là:

Thứ nhất, Phòng Tổng hợp – Quy hoạch có thực hiện nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các phòng chuyên môn, nghiệp vụ tham mưu lãnh đạo Sở trình Ủy ban nhân dân thành phố kế hoạch phân bổ vốn các dự án đầu tư từ nguồn vốn đầu tư công; tổng hợp trình phê duyệt quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án sử dụng vốn đầu tư công của thành phố trong lĩnh vực quốc phòng an ninh.

Thứ hai, Phòng Kinh tế ngành thực hiện nhiệm vụ thẩm định, trình phê duyệt quyết định chủ trương đầu tư; thẩm định, trình phê duyệt hoặc phê duyệt điều chỉnh quyết định đầu tư, dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu dự án; tổng hợp, tham mưu cho Giám đốc Sở trình Ủy ban nhân dân thành phố kế hoạch phân bổ vốn các dự án; theo dõi và tổng hợp kế hoach, tình hình đầu tư của thành phố và các vấn đề khác có liên quan của Sở Công Thương, Sở Du lịch, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Sở Giao thông Vận tải, Sở Xây dựng, Sở Tài Nguyên và Môi trường, Sở Quy hoạch – Kiến trúc; Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các đơn vị khác thuộc các lĩnh vực được phân công phụ trách.

Thứ ba, Phòng Khoa giáo, Văn xã thực hiện nhiệm vụ thẩm định, trình phê duyệt quyết định chủ trương đầu tư; thẩm định, trình phê duyệt hoặc phê duyệt điều chỉnh quyết định đầu tư, dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu dự án trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo, lao động – thương binh – xã hội, văn hóa – thể thao, khoa học – công nghệ – thông tin.

Thứ tư, Phòng Đấu thầu, Thẩm định và Giám sát đầu tư thực hiện nhiệm vụ tổng hợp, báo cáo công tác thẩm định các dự án sử dụng vốn đầu tư công của thành phố; thẩm định, trình phê duyệt hoặc phê duyệt điều chỉnh quyết định đầu tư, dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu các dự án sử dụng vốn đầu tư công của thành phố (trừ các nhiệm vụ của Phòng Kinh tế ngành và Phòng Khoa giáo, Văn xã).

Như vậy, việc tổ chức bộ máy và phân công phân cấp cho Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh trong thực hiện các quy định pháp luật về đầu tư công hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật. Các Quyết định của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh về phân cấp quản lý cho Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đều được ban hành trên các cơ sở pháp lý rõ ràng và cụ thể, phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, với Nghị định số 24/2014/NĐ-CP ngày 04 tháng 04 năm 2014 của Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các văn bản hướng dẫn thi hành.

2.2.2. Thực hiện các quy định pháp luật về đầu tư công tại Sở kế hoạch đầu tư Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Trong các nội dung thực hiện pháp luật về đầu tư công, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố trong việc lập Chủ trương đầu tư công, lập Kế hoạch đầu tư công để trình Hội đồng nhân dân thành phố quyết định, phê duyệt. Bên cạnh đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh chịu trách nhiệm chính trong việc thực hiện đầu tư công trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền. Đồng thời, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh cũng là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong công tác kiểm tra, đánh giá, thanh tra, giám sát kế hoạch, chương trình, dự án đầu tư công trên địa bàn thành phố.

2.2.2.1. Thực hiện công tác tham mưu Ủy ban nhân dân thành phố trong việc ban hành vĕn bản chỉ đạo thực hiện pháp luật đầu tư công

Trong những năm qua, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh thực hiện tích cực công tác tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố trong việc lập Chủ trương và Kế hoạch đầu tư công trình Hội đồng nhân dân thành phố và Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Bên cạnh đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư cũng đã tham mưu Ủy ban nhân dân thành phố thực hiện lập điều chỉnh Kế hoạch đầu tư công linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tiễn.

Trong năm 2021, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố ban hành văn bản chỉ đạo thực hiện pháp luật về đầu tư công như (i) Quyết định số 1821/QĐ-UBND ngày 19 tháng 5 năm 2021 về Chương trình hành động về thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2021; (ii) Quyết định số 19/2021/QĐ-UBND ngày 18 tháng 6 năm 2021 quy định về nhiệm vụ, quyền hạn thực hiện các chương trình, dự án đầu tư công của Thành phố Hồ Chí Minh.

Trong năm 2022, với mục tiêu tỷ lệ giải ngân Kế hoạch đầu tư công năm 2022 đạt từ 95% trở lên, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã tham mưu cho Ủy ban nhân dân thực hiện các giải pháp quyết liệt, sâu sát trong điều hành, quản lý công tác giải ngân kế hoạch đầu tư công. Theo đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố đã tích cực tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố ban hành văn bản chỉ đạo như (i) Kế hoạch số 1085/KH-UBND ngày 12 tháng 4 năm 2022 về tổ chức Hội nghị giao ban trực tiếp do Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố chủ trì, xem xét xử lý các báo cáo khó khăn, vướng mắc từ các cơ quan chủ quản, chủ đầu tư dự án và chỉ đạo ngay việc tháo gỡ cho các vướng mắc phát sinh được báo cáo tại Hội nghị; (ii) Quyết định số 1351/QĐ-UBND ngày 26 tháng 4 năm 2022 nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ đặc thù của công tác quản lý, điều hành, giải ngân kế hoạch đầu tư công của từng cơ quan, đơn vị chủ đầu tư, các Sở ban ngành, Ủy ban nhân dân các quận, huyện, thành phố Thủ Đức; (iii) Chỉ thị số 13/CT-UBND ngày 19 tháng 10 năm 2022 về tăng cường thực hiện, giải ngân Kế hoạch đầu tư công năm 2022 và trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 và (iv) Công văn số 4213/UBND-DA ngày 10 tháng 11 năm 2022 và Công văn số 4923/UBND-DA ngày 19 tháng 12 năm 2022 chỉ đạo điều hành các đơn vị thực hiện giải ngân vốn đầu tư công năm 2022.

Có thể nói, trong những năm qua, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện tốt chức năng tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh trong hoạt động xây dựng và ban hành văn bản chỉ đạo thực hiện đầu tư công. Qua đây cho thấy, việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh trong lĩnh vực đầu tư công đều căn cứ vào văn bản quy phạm pháp luật và văn bản hành chính quy định về địa vị pháp lý, nhiệm vụ và quyền hạn của Sở Kế hoạch và đầu tư. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

2.2.2.2. Thực hiện Kế hoạch đầu tư công trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh

Ngoài công tác tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh ban hành văn bản chỉ đạo thực hiện đầu tư công; việc thực hiện pháp luật đầu tư công của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh còn được thể hiện qua nội dung quan trọng là trực tiếp thực hiện hoặc phối hợp thực hiện hoạt động đầu tư công trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền như giao thông, y tế, giáo dục, cấp thoát nước, các dự án trọng điểm và có tính chất liên vùng… Nhiệm vụ này được xác định trên cơ sở các văn bản quy phạm pháp luật quy định về đầu tư công và quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh. Theo đó, việc thực hiện Kế hoạch đầu tư công của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh được thể hiện qua các nội dung nổi bật như:

• (i) Trong lĩnh vực giao thông

Trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, ngân sách thành phố đã cân đối, bố trí cho các dự án đầu tư trong lĩnh vực giao thông với số vốn là 52.018 tỷ đồng (trong đó, năm 2021 đã bố trí 12.682 tỷ đồng; năm 2022 đã bố trí là 15.245 tỷ đồng và năm 2023 đã bố trí là 18.284 tỷ đồng).

Với kế hoạch đầu tư công đã được bố trí, thành phố đã giao cho Sở Kế hoạch và Đầu tư chịu trách nhiệm hoàn thành và đưa vào sử dụng các công trình giao thông quan trọng như: đường song hành đường Võ Văn Kiệt (quận 1), đường Đặng Thúc Vịnh (huyện Hóc Môn), một đơn nguyên của cầu Bưng (trên đường Lê Trọng Tấn), đường dọc kênh Nước Đen (quận Tân Phú), đường Nguyễn Hữu Cảnh (quận Bình Thạnh và quận 1), đường Cộng Hòa (từ hẻm số 2 đường Trần Quốc Hoàn đến đường Thăng Long), cầu Tân Bửu (huyện Bình Chánh) và đường Lê Văn Chí (thành phố Thủ Đức). Trên cơ sở đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố tiếp tục được giao nhiệm vụ tổ chức thi công, thúc đẩy tiến độ hoàn thành các dự án, công trình quan trọng như: cầu vượt và đường chui trước Bến xe Miền Đông mới trên Xa lộ Hà Nội (thành phố Thủ Đức), hầm chui tại nút giao thông Nguyễn Văn Linh – Nguyễn Hữu Thọ (quận 7), nút giao thông Mỹ Thủy (thành phố Thủ Đức);… và tổ chức khởi công một số gói thầu thuộc các dự án như Xây dựng đường nối đường Trần Quốc Hoàn – Cộng Hòa; Nâng cấp và mở rộng Quốc lộ 50.

• (ii) Trong lĩnh vực Y tế, Dân số và Gia đình Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Ủy ban nhân dân thành phố giao Sở Kế hoạch và Đầu tư thực hiện đầu tư công cho lĩnh vực Y tế, Dân số và Gia đình vào 98 dự án, với kế hoạch sử dụng vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 là 15.050,197 triệu đồng (trong đó, năm 2021, thành phố đã bố trí 3.759 tỷ đồng; năm 2022 đã bố trí là 5.455 tỷ đồng và năm 2023 đã bố trí là 4.092 tỷ đồng).

Với kế hoạch đầu tư công được bố trí, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai và đưa vào sử dụng những cơ sở y tế có quy mô hiện đại, đạt chuẩn khu vực Đông Nam Á, tạo điều kiện về cơ sở vật chất tốt hơn cho việc chăm sóc sức khỏe người dân trên địa bàn và các vùng lân cận trong tương lai không xa (như Bệnh viện Truyền máu – Huyết học tại xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh với quy mô 300 giường; Trung tâm chuyên sâu phẫu thuật và can thiệp tim mạch trẻ em của Bệnh viện Nhi Đồng 1, Dự án xây dựng Khu chẩn đoán kỹ thuật cao của Bệnh viện Nhân dân 115, Dự án Bệnh viện Ung Bướu – cơ sở 2).

Bên cạnh đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp cùng ngành y tế thành phố Hồ Chí Minh đang khẩn trương hoàn thành và dự kiến sớm đưa vào sử dụng trong năm 2023 các dự án trọng điểm khác như: Dự án xây dựng mới khoa khám bệnh – Khối điều trị ngoại khoa (Khối 4A) thuộc Bệnh viện Nhi đồng 1; Dự án xây dựng mới Trung tâm Sơ sinh – chuyên khoa (Khối 5B) thuộc Bệnh viện Nhi đồng 1; Dự án xây dựng mới Trung tâm Pháp y thành phố; Dự án xây dựng mới khối ngoại Bệnh viện Nguyễn Trãi; Dự án xây dựng mới Bệnh viện Phục hồi chức năng – Điều trị bệnh nghề nghiệp (Khối Al); Dự án Trung tâm xét nghiệm Y khoa của trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Dự án Xây dựng mới Bệnh viện Đa khoa khu vực Hóc Môn; Dự án Xây dựng mới Bệnh viện Đa khoa khu vực Củ Chi; Dự án Xây dựng mới Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức; Dự án Cải tạo, nâng cấp Bệnh viện Răng Hàm Mặt: Dự án Cải tạo, xây dựng bệnh viện An Bình (giai đoạn 2); Dự án xây dựng, thay thế Khối điều trị nội trú Bệnh viện Nhân dân Gia Định.

• (iii) Trong lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo

Có thể nói, công tác đầu tư xây dựng trường học luôn được xem là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Do đó, Hội đồng nhân dân thành phố và Ủy ban nhân dân thành phố đều đặt nhiệm vụ trọng tâm cho việc thực hiện đầu tư công trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo bằng việc phê duyệt nguồn vốn lớn cho hoạt động đầu tư công trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Với mục tiêu đảm bảo đủ chỗ học, không còn trường học có cơ sở vật chất yếu kém; mạng lưới trường lớp ở các cấp học, bậc học đã được phủ khắp các phường, xã, thành phố Thủ Đức và 21 quận, huyện trên toàn địa bàn thành phố với quy mô phát triển ngày một tăng; trong giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2025, Ủy ban nhân dân thành phố giao Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp cùng các cơ quan chức năng thực hiện đầu tư cho 438 dự án; với kế hoạch đầu tư công trung hạn là 11.218.301 triệu đồng (trong đó, năm 2021 đã bố trí 3.919 tỷ đồng; năm 2022 đã bố trí là 3.854 tỷ đồng và năm 2023 đã bố trí là 327 tỷ đồng).

Kết quả đầu tư công trong lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo từ năm 2021 đến năm 2023 ghi nhận việc hoàn thành công trình đã góp phần đưa vào sử dụng 1.675 phòng học mới (801 phòng trong năm 2021 và 874 phòng trong năm 2022). Chỉ tiêu 300 phòng học tính đến nay đã đạt 294 phòng/10.000 dân số trong độ tuổi đi học từ đến 18 tuổi góp phần nhanh chóng tiến đến hoàn thành mục tiêu thành phố đã đề ra.

• (iv) Trong lĩnh vực cấp nước, thoát nước và thủy lợi Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Trong giai đoạn 2021 – 2025, ngân sách Thành phố đã cân đối, bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn cho các dự án đầu tư lĩnh vực cấp nước, thoát nước và thủy lợi với số vốn là 39.473 tỷ đồng; trong đó, năm 2021 đã bố trí 2.848 tỷ đồng, năm 2022 đã bố trí là 4.840 tỷ đồng và năm 2023 đã bố trí là 12.122 tỷ đồng.

Qua đó, Ủy ban nhân dân thành phố đã giao cho Sở Kế hoạch và Đầu tư hoàn thành và bàn giao đưa vào sử dụng Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng (giai đoạn từ công suất 141.000 m3/ngày lên 469.000 m3/ngày; giải quyết ngập do mưa tại 05 tuyến đường (đường Tân Quý, đường Trương Công Định, đường Ba Vân, đường Bàu Cát – quận Tân Bình, đường Nguyễn Hữu Cảnh – quận Bình Thạnh); hệ thống thủy lợi Kênh Đông Củ Chi (giai đoạn 1);…, thúc đẩy việc thực hiện các dự án để giải quyết ngập do triều tại các tuyến đường trục chính (đường Huỳnh Tấn Phát, đường Trần Xuân Soạn – quận 7; đường Lê Văn Lương, đường Đào Sư Tích – huyện Nhà Bè; Quốc lộ 50 – huyện Bình Chánh; và đường Nguyễn Văn Hưởng – thành phố Thủ Đức) đối với các dự án Giải quyết ngập do triều cho khu vực Thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1); dự án Bờ tả sông Sài Gòn (đoạn còn lại từ rạch Cầu Ngang đến Khu Đô thị mới Thủ Thiêm); tiếp tục triển khai thi công các công trình dự án Lắp đặt tuyến cấp 1 đường Nguyễn Văn Quỳ – Nguyễn Văn Linh (từ sông Sài Gòn đến giao lộ Nguyễn Văn Linh – Nguyễn Hữu Thọ); Phát triển mạng cấp 1 tuyến Nguyễn Cửu Phú, Quận Bình Tân, Huyện Bình Chánh (Võ Văn Vân – Nguyễn Văn Linh);…

Ngoài ra, Sở Kế hoạch và Đầu tư còn được giao chủ trì tổ chức khởi công xây dựng các hạng mục công trình của Nhà máy xử lý nước thải Nhiêu Lộc – Thị Nghè giai đoạn 2 và triển khai hoàn thiện các thủ tục đầu tư để tổ chức khởi công một số dự án vào cuối năm 2023 như dự án Cải tạo hệ thống thoát nước đường Nguyễn Văn Khối, Lê Văn Thọ, quận Gò Vấp; dự án Nạo vét rạch Cầu Sa (giai đoạn 2); dự án Chống sạt lở bờ trái sông Sài Gòn – Khu vực thượng lưu cầu Bình Lợi; dự án Cải tạo hệ thống thoát nước đường Cầu Xéo (Từ đường Gò Dầu đến đường Tân Kỳ Tân Quý);…, hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư (bước chủ trương đầu tư) đối với dự án Nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng ven rạch Xuyên Tâm (từ kênh Nhiêu Lộc Thị Nghè đến sông Vàm Thuật), quận Bình Thạnh, quận Gò Vấp.

• Đối với các dự án trọng điểm, liên kết vùng

Trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, ngân sách Trung ương đã bố trí cho Thành phố với số vốn là 25.248,651 tỷ đồng cho 03 dự án mang tính chất liên kết vùng, vành đai, cao tốc gồm dự án Đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; dự án Xây dựng nút giao thông An Phú; dự án Xây dựng hạ tầng và cải tạo môi trường kênh Tham Lương- Bến Cát – rạch Nước Lên (kết nối tỉnh Long An qua sông Chợ Đệm và tỉnh Bình Dương, tỉnh Đồng Nai qua sông Sài Gòn). Theo đó, Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh giao Sở Kế hoạch và Đầu tư chịu trách nhiệm phối hợp với Sở Giao thông Vận tải thành phố Hồ Chí Minh, Sở Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh và các Sở, Ban, ngành để triển khai thực hiện.

Đến nay, Thành phố đã hoàn tất công tác chuẩn bị đầu tư của các dự án, tổ chức khởi công, triển khai thi công đối với 02 dự án gồm dự án Xây dựng nút giao thông An Phú và dự án Xây dựng hạ tầng và cải tạo môi trường kênh Tham Lương-Bến Cát – rạch Nước Lên (kết nối tỉnh Long An qua sông Chợ Đệm và tỉnh Bình Dương, tỉnh Đồng Nai qua sông Sài Gòn). Dự kiến đến ngày 30 tháng 6 năm 2023, Chủ đầu tư dự án sẽ tổ chức khởi công các đoạn tuyến đi qua địa bàn Thành phố thuộc dự án Đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Có thể thấy, trong giai đoạn từ 2021 đến 2023, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã tích cực triển khai thực hiện Kế hoạch đầu tư công trong thẩm quyền và nhiệm vụ được giao. Điều này thể hiện sự quyết tâm của thành phố trong việc nỗ lực đạt được những mục tiêu về phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Tuy còn gặp nhiều khó khăn trong cơ chế, đặc biệt là tình hình giải ngân vốn, nhưng thực tiễn hoạt động đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh vẫn đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần phát triển kinh tế xã hội tại địa phương và cả nước.

2.2.2.3. Thực hiện công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra và tổng kết đánh giá việc thực hiện pháp luật về đầu tư công

Ngoài công tác tham mưu và triển khai thực hiện Kế hoạch đầu tư công trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền được giao, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh còn thực hiện tốt chức năng của cơ quan chuyên môn quản lý đầu tư công bằng công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra và tổng kết đánh giá việc thực hiện pháp luật về đầu tư công trên địa bàn thành phố. Bên cạnh đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã tăng cường các công tác theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các đơn vị sử dụng vốn tuân thủ, nghiêm túc chấp hành pháp luật về đầu tư công.

Trong năm 2021, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã xây dựng Kế hoạch về thành lập ba (03) tổ công tác trong lĩnh vực đầu tư công để trình Ủy ban nhân dân thành phố quyết định nhằm kịp thời giải quyết những khó khăn và đẩy nhanh tiến độ đối với từng loại, lĩnh vực các dự án. Các tổ công tác được thành lập gồm (1) Tổ công tác về giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án; (2) Tổ Công tác rà soát các dự án được giao vốn lớn nhưng giải ngân chậm; (3) Tổ Công tác rà soát các khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi nước ngoài. Có thể nói, thông qua công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện đầu tư công trên địa bàn, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã chủ động, tích cực và kịp thời kiến nghị Ủy ban nhân dân thành phố chỉ đạo và điều chỉnh việc thực hiện đầu tư công để phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội và phát huy hiệu quả của hoạt đồng đầu tư công.

Không những thế, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh còn chủ trì hoặc phối hợp tổ chức các Hội nghị trực tuyến và trực tiếp về tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2021; kiến nghị Ủy ban nhân dân thành phố thực hiện rà soát, điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư công theo hướng điều chuyển kế hoạch vốn từ các dự án chậm giải ngân sang dự án có tiến độ giải ngân tốt, có hiệu quả, có nhu cầu bổ sung vốn để sớm hoàn thành đưa vào sử dụng. Tại mỗi kỳ họp, Sở Kế hoạch và Đầu tư đều phối hợp các sở, ban, ngành tập trung giải quyết quyết liệt các vướng mắc của các dự án, giải quyết nhanh đồng thời các bước bằng các cơ chế họp, biên bản họp thay cho quy trình phát hành văn bản, trình đồng thời song song các nội dung, linh hoạt điều chỉnh các nội dung trình tùy theo tình hình thực hiện từng bước các dự án của các Sở ngành, cơ quan chủ quản, chủ đầu tư, theo các ý kiến góp ý, chấp thuận chủ trương của Ban cán sự, Thường trực, Thường vụ, ý kiến thẩm tra của các Ban Hội đồng nhân dân thành phố.

Định kì mỗi năm, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đều lập Báo cáo đánh giá tổng kết thực hiện Kế hoạch đầu tư công. Trong các Báo cáo này, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh trình bày chi tiết các nội dung thực hiện pháp luật về đầu tư công như (i) Tình hình giao Kế hoạch đầu tư công, (ii) Tình hình giải ngân kế hoạch đầu tư công, (iii) Công tác chỉ đạo điều hành trong quản lý kế hoạch đầu tư công, (iv) Đánh giá những kết quả đạt được và những tồn tại trong thực hiện pháp luật về đầu tư công và (v) kiến nghị các giải pháp hoàn thiện, nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về đầu tư công.

Có thể thấy, những năm qua, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã quán triệt và tích cực trong công tác thanh tra, kiểm tra, tổng kết đánh giá việc thực hiện pháp luật về đầu tư công. Việc thanh tra, kiểm tra và tổng kết được thực hiện thường xuyên, quyết liệt trong nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố. Trên cơ sở đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại đang mắc phải và xây dựng các giải pháp hoàn thiện nhằm cải thiện tình hình đầu tư công trong giai đoạn sắp đến.

2.3. Đánh giá chung về thực trạng thực hiện pháp luật về đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

2.3.1. Những kết quả đạt được

Trong thời gian qua, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã nỗ lực và tăng cường thực hiện pháp luật về đầu tư công. Tuy còn gặp nhiều khó khăn trong cơ chế, đặc biệt là tình hình giải ngân vốn, nhưng thực tiễn hoạt động đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh vẫn đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần phát triển kinh tế xã hội tại địa phương và cả nước. Nhìn chung, quá trình thực hiện đầu tư công của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đạt kết quả về:

Thứ nhất, việc triển khai thực hiện các quy định pháp luật về đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh bảo đảm tuân thủ theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019 và các văn bản hướng dẫn.

Trên cơ sở các nội dung cơ bản của pháp luật về đầu tư công được quy định trong Luật Đầu tư công năm 2019 và các luật chuyên ngành, việc thực hiện pháp luật về đầu tư công bao gồm (i) thực hiện pháp luật về lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư và các chương trình, dự án đầu tư công; (ii) thực hiện pháp luật về lập, thẩm định, phê duyệt và giao kế hoạch đầu tư công; (iii) thực hiện pháp luật về thực hiện kế hoạch đầu tư công, kiểm tra, đánh giá, thanh tra, giám sát kế hoạch, chương trình, dự án đầu tư công.

Với vị trí, chức năng và vai trò được ghi nhận trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các văn bản hướng dẫn thi hành từ trung ương đến địa phương, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai quyết liệt và tích cực trong công tác thực hiện pháp luật về đầu tư công. Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều thành tích nổi bật trong công tác tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố về việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật và văn bản chỉ đạo thực hiện đầu tư công. Ngoài công tác tham mưu, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã trực tiếp thực hiện hoặc phối hợp thực hiện hoạt động đầu tư công trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền như giao thông, y tế, giáo dục, cấp thoát nước, các dự án trọng điểm và có tính chất liên vùng. Ngoài công tác tham mưu và triển khai thực hiện Kế hoạch đầu tư công trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền được giao, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh còn thực hiện tốt chức năng của cơ quan chuyên môn quản lý đầu tư công bằng công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra và tổng kết đánh giá việc thực hiện pháp luật về đầu tư công trên địa bàn thành phố. Bên cạnh đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đã tăng cường các công tác theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các đơn vị sử dụng vốn tuân thủ, nghiêm túc chấp hành pháp luật về đầu tư công.

Như vậy, việc thực hiện đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư đều căn cứ trên những chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng; đặc biệt là trên cơ sở những quy định của pháp luật về đầu tư công mà trước hết là căn cứ vào Luật Đầu tư công năm 2019. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Thứ hai, việc triển khai thực hiện đầu tư công trong những lĩnh vực được phân công tại Sở Kế hoạch và đầu tư thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2021 – 2025 đã đạt nhiều thành tích nổi bật.

Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh được phân cấp quản lý trong việc trực tiếp thực hiện hoặc phối hợp thực hiện hoạt động đầu tư công trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền như giao thông, y tế, giáo dục, cấp thoát nước, các dự án trọng điểm và có tính chất liên vùng… Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai thực hiện, nhưng Sở Kế hoạch và Đầu tư vẫn nỗ lực vượt qua những khó khăn và quyết tâm thực hiện nhiệm vụ. Trong giai đoạn 2021 – 2025, Ủy ban nhân dân Thành phố trình Hội đồng nhân dân Thành phố quyết định chủ trương đầu tư 11 dự án mới, trong đó có 04 dự án sử dụng vốn ngân sách trung ương, gồm (1) Dự án Xây dựng hạ tầng và cải tạo môi trường Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên (kết nối tỉnh Long An qua sông Chợ Đệm và tỉnh Bình Dương, tỉnh Đồng Nai qua sông Sài Gòn); (2) Dự án Xây dựng nút giao thông An Phú, Thành phố Thủ Đức;

Dự án Xây dựng, mở rộng Quốc lộ 50, huyện Bình Chánh và (4) Dự án Đầu tư xây mới, nâng cấp, cải tạo và mua sắm trang thiết bị cho 146 trạm Y tế tuyến xã, Thành phố Hồ Chí Minh. Nhìn chung, các dự án khi trình cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư đều được thẩm định, đủ điều kiện quyết định chủ trương đầu tư dự án, đầy đủ các nội dung được quy định của Luật Đầu tư công và Nghị định 40/2020/NĐ-CP.

Thứ ba, việc chấp hành quy định về xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn và phân bổ vốn đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh đáp ứng điều kiện được bố trí vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn quy định tại Luật Đầu tư công năm 2019 và các văn bản liên quan.

Việc chấp hành các quy định trong việc xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn; phân bổ vốn đầu tư công chi tiết cho từng dự án được Sở Kế hoạch và đầu tư thành phố Hồ Chí Minh thực hiện bảo đảm đúng nguyên tắc, định hướng đã được quy định trong Luật Đầu tư công năm 2019, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 và các văn bản khác có liên quan. Đồng thời; việc thực hiện đầu tư công tại Sở Kế hoạch và đầu tư thành phố Hồ Chí Minh cũng phù hợp tại Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025 và Nghị quyết số 30/NQ-HĐND ngày 25 tháng 6 năm 2021 của Hội đồng nhân dân Thành phố. Trong đó, các dự án được bố trí vốn hàng năm đều được rà soát, bảo đảm đáp ứng điều kiện được bố trí vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn quy định tại Điều 53 Luật Đầu tư công năm 2019 và không vượt quá mức vốn đã được Hội đồng nhân dân Thành phố thông qua tại kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 của Thành phố.

Ngoài ra, việc phân bổ vốn đầu tư công chi tiết cho từng dự án bảo đảm đáp ứng điều kiện được bố trí vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn quy định tại Luật Đầu tư công năm 2019. Căn cứ nhu cầu và khả năng cân đối nguồn vốn giai đoạn 2021 – 2025, Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021– 2025 của Thành phố được Hội đồng nhân dân Thành phố thông qua tại Nghị quyết số 99/NQ-HĐND ngày 19 tháng 10 năm 2021 theo nguyên tắc, thứ tự ưu tiên và phương án bố trí vốn như sau:

• Bố trí vốn để hoàn ứng trước (nếu có). Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.
• Bố trí vốn đối ứng cho các dự án chuyển tiếp sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài theo tiến độ được phê duyệt.
• Bố trí vốn ngân sách thành phố tham gia các dự án chuyển tiếp theo phương thức đối tác công tư.
• Bố trí vốn ngân sách thành phố đối ứng cho các dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương được Thủ tướng giao kế hoạch đầu tư công trung hạn.
• Bố trí vốn cho các dự án trong các chương trình đặc thù của Thành phố.
• Bố trí vốn cho các dự án đang thực hiện chuyển tiếp từ giai đoạn 2016 – 2020 sang giai đoạn 2021 – 2025.

Có thể nói, tuy còn gặp nhiều khó khăn trong cơ chế, đặc biệt là tình hình giải ngân vốn; nhưng thực tiễn hoạt động đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh vẫn đạt những kết quả tốt đẹp. Để có được những kết quả này là sự quyết tâm, nỗ lực hành động từ các cấp chính quyền; từ sự chỉ đạo quyền liệt của Hội đồng nhân dân thành phố và Ủy ban nhân dân thành phố đến sự quyết tâm hành động của toàn thể đội ngũ cán bộ, công chức đang công tác tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh.

Thứ tư, thực tiễn thực hiện Nghị quyết 98/2023/QH15 của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh bước đầu có những thành tích nổi bật.

Sau gần một năm thực hiện Nghị quyết 98/2023/QH15, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố đã chủ trì, kết hợp với các Sở, Ban, ngành đã quyết tâm thực hiện các nhiệm vụ được giao như:

Một là, hoàn thiện Đề án phát triển thị trường tín chỉ carbon tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung;

Hai là, đẩy mạnh kế hoạch xây dựng cảng quốc tế Cần Giờ nhằm đáp ứng yêu cầu của cả nước và khu vực về hệ thống cảng trung chuyển quốc tế đối với khu bến cảng Cần Giờ;

Ba là, lập kế hoạch đầu tư mở rộng tuyến đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Trung Lương nhằm đáp ứng nhu cầu lưu thông, kết nối thành Hồ Chí Minh với các tỉnh miền Tây Nam Bộ;

Bốn là, nghiên cứu phương án đầu tư mở rộng cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây để giải tỏa lưu lượng phương tiện vận tải trên quốc lộ 1A và rút ngắn thời gian di chuyển từ thành phố Hồ Chí Minh đến các tỉnh miền Trung và miền Bắc. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Có thể nói, với Nghị quyết 98/2023/QH15; Đảng, chính quyền và nhân dân toàn thành phố đã chủ động, khẩn trương và tích cực hơn trong việc thực hiện đầu tư công; góp phần nâng vị thế của thành phố Hồ Chí Minh trên cả nước và khu vực.

2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế

2.3.2.1. Những tồn tại về thực hiện pháp luật về đầu tư công của Sở Kế hoạch đầu tư thành phố Hồ Chí Minh

Kết quả thực hiện đầu tư công trong những năm gần đây của Sở Kế hoạch đầu tư thành phố Hồ Chí Minh có hiệu quả tích cực hơn so với năm 2020. Tuy nhiên, so với yêu cầu của Chính phủ, của Lãnh đạo thành phố và bối cảnh hiện nay thì kết quả này vẫn chưa đạt yêu cầu. Trong đó, những tồn tại chủ yếu của thực hiện đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh tập trung vào các vấn đề sau:

• Thứ nhất, tình hình giải ngân vốn đầu tư công từ ngân sách nhà nước chưa hiệu quả.

Theo đánh giá của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh, tình hình giải ngân vốn ngân sách nhà nước chưa hiệu quả, làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện đầu tư công của thành phố. Kết quả giải ngân năm 2021 và 2022 chưa đạt yêu cầu so với yêu cầu của Chính phủ và của Thành phố. Kết quả thực hiện việc giải ngân vốn từ ngân sách thành phố được thể hiện qua Bảng thống kê sau:

Bảng 8: Tình hình giải ngân vốn đầu tư công từ ngân sách thành phố giai đoạn 2021 – 2023 (Nguồn: các Quyết định số 2185/QĐ-TTg; 2048/QĐ-TTg; Quyết định số 1513/QĐ-TTg)

Có thể thấy, việc giải ngân vốn trong những năm qua đều không đạt yêu cầu theo chỉ đạo của trung ương và lãnh đạo thành phố. Trong năm 2021, tỉ lệ giải ngân chỉ đạt 85,27% so với yêu cầu; riêng trong năm 2022, tỉ lệ này giảm còn 71,9% và tỉ lệ giải ngân trong năm 2023 (95%) chỉ là dự báo và cam kết hành động chứ chưa phải là kết quả từ thực tiễn thực hiện.

• Thứ hai, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa hiệu quả.

Trong năm thành phố đã bố trí vốn để thực hiện cho 69 dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư độc lập với tổng số vốn là 4.185 tỷ đồng, chiếm 12% tổng kế hoạch vốn ngân sách thành phố (số liệu này chưa bao gồm vốn bồi thường được tính chung trong dự án xây lắp). Với sự chỉ đạo quyết liệt của Lãnh đạo Thành phố và quyết tâm thực hiện của các ngành, các cấp, đến nay, các dự án này đã giải ngân được là 3.590 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 85,8% tổng kế hoạch đã giao. Tuy nhiên, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của các đơn vị chủ đầu tư trên địa bàn thành phố nhìn chung còn chậm so với tiến độ dự kiến, gây ảnh hưởng đến tiến độ thi công và giải ngân của các dự án xây lắp liên quan. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Tại Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 29 tháng 5 năm 2020, Chính phủ giao “Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương liên quan dự thảo Nghị quyết của Chính phủ tháo gỡ các vướng mắc (Đối với các nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ) trong quá trình thực hiện Nghị định số 68/2019/NĐ-CP , trình Chính phủ xem xét, quyết định trong tháng 5 năm 2020; tăng cường hướng dẫn, đôn đốc các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương trong quá trình thực hiện Nghị định số 68/2019/NĐ-CP”. Do đó, trong 6 tháng đầu năm 2020, một số dự án chưa thể phê duyệt dự án, phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật do chưa có Bộ đơn giá xây dựng và Nghị định số 68/NĐ-CP ngày 14 tháng 8 năm 2020 của Chính phủ còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Sau khi nhận được hướng dẫn của Bộ Xây dựng, Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành Quyết định số 2207/QĐ-UBND ngày 18 tháng 6 năm 2019 về việc công bố giá ca máy và thiết bị thi công xây dựng; đơn giá nhân công xây dựng Quý I và II năm 2020 trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh để các dự án có cơ sở thực hiện phê duyệt dự án, phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật. Tuy nhiên, thời gian chờ hướng dẫn của Bộ Xây dựng để có đủ cơ sở pháp lý thực hiện thẩm định, phê duyệt dự án đã ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án.

• Thứ ba, thực tiễn thực hiện Nghị quyết 98/2023/QH15 chưa đạt kết quả như kì vọng.

Mặc dù Quốc hội đã phân cấp cụ thể quyền hạn cho Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, nhưng thực tiễn thực hiện Nghị quyết 98/2023/QH15 vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc như tiến độ giải ngân vốn thực hiện các dự án đầu tư công (tuyến Metro số 1, cảng Cần Giờ, dự án đường Vành đai và Vành đai 4, dự án mở rộng các tuyến cao tốc thành phố Hồ Chí Minh – Trung Lương hay thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây…) còn chậm. Bên cạnh đó, vẫn chưa có sự thống nhất trong việc phân cấp quản lý giữa các cơ quan có thẩm quyền dẫn đến tình trạng chồng chéo trong quản lý. Hơn nữa, tình trạng “xin – cho” trong hoạt động quản lý nhà nước cũng gây ra không ít khó khăn trong thực tiễn thực hiện đầu tư công trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.

2.3.2.2. Nguyên nhân của hạn chế

Việc xác định các nguyên nhân của thực trạng là yêu cầu tất yếu và quan trọng để xây dựng các giải pháp hoàn thiện về cho việc thực hiện pháp luật về đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung. Từ các hạn chế của việc thực hiện đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh, có thể chỉ ra từ các nguyên nhân sau:

Một là, do sự bất cập trong các quy định của pháp luật về đầu tư công. Theo các nội dung đã được phân tích ở chương 1, các bất cập của pháp luật về trình tự, thủ tục, giải phóng mặt bằng, phân cấp quản lý… về đầu tư công đã ảnh hưởng đến thực tiễn thực hiện pháp luật về đầu tư công, đặc biệt là tình hình giải ngân vốn thực hiện đầu tư công của thành phố. Các quy định của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư còn nhiều bất cập dẫn đến thủ tục rườm rà và phức tạp, cụ thể là các vướng mắc trong việc xác định đối tượng được bồi thường, loại đất để tính bồi thường và các quy định pháp lý về sử dụng đất. Từ đó, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Hai là, do tình hình thu ngân sách nhà nước không đạt so với dự toán. Trong các năm 2021 và 2022, do ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID, việc thu ngân sách của trung ương và thành phố Hồ Chí Minh gặp biến động. Từ đó, ảnh hưởng đến việc thực hiện các nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước nói chung và chi đầu tư công nói riêng.

Ba là, do chi phí thực hiện dự án đầu tư công tăng cao đột biến. Dịch bệnh COVID xảy ra cùng với những xung đột quân sự, chính trị thế giới đã làm cho tình hình cung ứng nguyên vật liệu giảm mạnh; đồng thời giá nguyên vật liệu, giá nhân công và các chi phí khác tăng cao. Trong khi đó, các quy định của pháp luật chưa kịp thời điều chỉnh hoặc chưa có quy định hướng dẫn thực hiện ảnh hưởng đến kế hoạch thi công của nhà thầu (như quản lý chi phí, hợp đồng xây dựng…).

Bốn là, do việc điều chỉnh chủ trương và kế hoạch đầu tư ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện đầu tư công. Trong quá trình thực hiện đầu tư công, những bất cập của pháp luật, công tác dự báo nhu cầu, kế hoạch vốn chưa sát với tình hình triển khai thực tế của các dự án… dẫn đến yêu cầu phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, kế hoạch đầu tư. Việc điều chỉnh chủ trương và kế hoạch đầu tư phải tuân thủ quy định chặt chẽ của pháp luật và được cơ quan có thẩm quyền phê chuẩn thì dự án mới được tiếp tục thực hiện. Do đó, việc giải ngân vốn đầu tư trong các trường hợp phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, kế hoạch đầu tư bị chậm trễ; từ đó ảnh hưởng đến tiến độ chung của dự án.

Năm là, một số dự án được sử dụng vốn ODA không thể giải ngân bất cập trong các quy định về thủ tục. Đối với các dự án sử dụng nguồn vốn ODA, quy trình, thủ tục quản lý và sử dụng vốn ODA còn phức tạp; thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, thủ tục gia hạn, đàm phán, ký kết Hiệp định vay còn mất nhiều thời gian. Đối với công tác giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn vốn ODA cấp phát từ ngân sách Trung ương và nguồn vốn ODA vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ, một số vướng mắc trong các quy định liên quan vốn đầu tư công, vốn nước ngoài, tính “vênh” giữa quy định pháp luật liên quan quản lý và sử dụng vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài với chính sách của các nhà tài trợ nước ngoài.

Sáu là, do đặc thù công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là đầu năm Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Thành phố phân bổ vốn thì địa phương mới có cơ sở triển khai, cho nên thường kéo dài và sẽ rơi vào cuối năm mới phê duyệt được giá làm cơ sở giải ngân, do đó vốn tập trung giải ngân vào cuối năm (quý 4 hằng năm). Từ đó, ảnh hưởng đến tiến độ chung của việc thực hiện dự án. Trong các tháng đầu năm, thành phố phải tập trung thực hiện các thủ tục nên tỷ lệ giải ngân thấp. Từ đó, tình hình giải ngân để thực hiện dự án thường dồn vào các tháng cuối của năm và gây áp lực cho các tháng cuối năm.

Bảy là, công tác quản lý của nhà nước về đầu tư công chưa hiệu quả. Ngay từ đầu năm 2022, mặc dù chưa phân bổ kế hoạch đầu tư công năm 2022 hết theo mức vốn Hội đồng nhân dân Thành phố thông qua, nhưng Thành phố đã xác định các đối tượng dự kiến bố trí bổ sung vốn trong năm khi hoàn tất các thủ tục đầu tư theo quy định. Tuy nhiên, khi triển khai thực hiện, các Sở chuyên ngành chưa phối hợp chặt chẽ với các chủ đầu tư để hướng dẫn, hoàn thiện dẫn đến tình trạng “Vốn chờ dự án” cũng như việc trả hồ sơ của chủ đầu tư để đề nghị bổ sung, chỉnh sửa nhiều lần, dẫn đến khi hoàn thiện được hồ sơ là đã cận kề thời gian tổ chức thẩm tra, trình cấp có thẩm quyền quyết định, đặc biệt là các nội dung thuộc thẩm quyền của Hội đồng nhân Thành phố. Với vai trò là cơ quan chuyên môn quản lý đầu tư công của Thành phố, Sở Kế hoạch và Đầu tư cũng nhận định mặc dù đã được Sở tập trung, thường xuyên rà soát, đề xuất nhiều giải pháp để giao, phân bổ hết vốn đầu tư công năm 2022 cũng như nhiều giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công nhưng nhìn chung việc tham mưu quản lý, điều hành, thực hiện Kế hoạch đầu tư công năm 2022 chưa đạt hiệu quả cao. Sở Kế hoạch và Đầu tư xin chịu trách nhiệm trước Ủy ban nhân dân Thành phố với kết quả giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 chưa đạt như kỳ vọng và mục tiêu của Thành phố nêu trên. Sau khi Kho bạc Nhà nước Thành phố có báo cáo chính thức về số liệu giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 của Thành phố, Sở Kế hoạch và Đầu tư sẽ kiến nghị Ủy ban nhân dân Thành phố giao Sở Nội vụ chủ trì, phối hợp Kho bạc Nhà nước Thành phố để tham mưu, đề xuất đánh giá và có hình thức xử lý phù hợp đối với các đơn vị có kết quả giải ngân vốn đầu tư công thấp. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Tám là, do việc chấp hành pháp luật của các chủ đầu tư chưa hiệu quả. Một số chủ đầu tư có thay đổi nhân sự dẫn đến có khó khăn trong công tác phối hợp giữa chủ đầu tư và nhà thầu. Bên cạnh đó, vẫn còn một số chủ đầu tư đã có khối lượng thực hiện nhưng chưa hoàn tất thủ tục giải ngân với Kho bạc Nhà nước Thành phố. Ngoài ra, một số dự án còn chậm trong các công tác nghiệm thu hoàn thành, quyết toán dự án, điều chỉnh dự án, điều chỉnh thiết kế bản vẽ thi công, dự toán. Các chủ đầu tư chưa thực sự quan tâm đúng mực đến công tác kiến nghị, giải quyết, tháo gỡ các khó khăn vướng mắc cố hữu của các dự án chuyển tiếp đã kéo dài nhiều năm dẫn đến nghịch lý “có tiền nhưng không “tiêu” được”. Mặc dù các dự án này được bố trí Kế hoạch đầu tư công trung hạn với số vốn rất lớn nhưng trong kế hoạch đầu tư công hằng năm các chủ đầu tư lại đề xuất giao vốn rất hạn chế. Việc đăng ký bố trí vốn chưa được các chủ đầu tư thực hiện chưa sát với thực tế (đăng ký vừa đủ làm để không bị giải ngân thấp). Có dự án đã kéo dài nhiều năm, vượt mốc thời gian thực hiện theo quy định cũng như quyết định đầu tư của cấp có thẩm quyền nhưng không được các chủ đầu tư đề xuất bố trí đủ vốn để hoàn thành dự án trong năm.

Ngoài ra, chủ đầu tư chưa phối hợp tốt với các địa phương trong công tác khái toán tổng mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dẫn đến việc đề xuất tổng mức đầu tư cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thường thấp hơn so với thực tế. Mặc dù Lãnh đạo Thành phố đã tạo điều kiện thuận lợi để các chủ đầu tư báo cáo các khó khăn vướng mắc, kiến nghị chỉ đạo, xử lý, tháo gỡ thông qua nhiều hình thức như Hội nghị giao ban, 03 Tổ Công tác về đầu tư công, tuy nhiên nhiều vướng mắc các chủ đầu tư không báo cáo cụ thể, rõ ràng dẫn đến không được xem xét, giải quyết làm ảnh hưởng việc giải ngân.

Chín là, chưa được sự đồng thuận và phối hợp của người dân vì các hộ dân được bồi thường khi thu hồi đất cho rằng giá bồi thường thấp so với thực tế. Từ đó, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Ngoài ra, một số hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không hợp tác với cơ quan chức năng; thậm chí trong một số trường hợp cơ quan chức năng không xác định được được người sử dụng đất nên phải áp dụng các biện pháp hành chính để thực hiện. Bên cạnh đó, công tác kiểm đếm đo đạc tốn nhiều thời gian cũng làm cho hoạt động đầu tư công tại thành phố chưa đạt hiệu quả.

Tiểu kết chương 2 Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

Với những nội dung đã được triển khai và phân tích trong chương 2, có thể nhận thấy rằng:

Một là, thực tiễn thực hiện pháp luật về đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh nói chung, tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh nói riêng đã đạt nhiều kết quả tốt đẹp. Đặc biệt là Sở Kế hoạch và Đầu tư luôn thực hiện theo đúng quy định của pháp luật về đầu tư công như tăng cường công tác tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố ban hành các văn bản về đầu tư công tại địa phương nhằm cụ thể hóa các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; chủ trì thực hiện đầu tư công trong nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp; đôn đốc, phối hợp và hỗ trợ các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc thực hiện pháp luật về đầu tư công.

Hai là, tuy đạt nhiều kết quả tốt đẹp trong việc thực hiện pháp luật về đầu tư công, thực tiễn thực hiện pháp luật về đầu tư công tại thành phố Hồ Chí Minh nói chung và Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh nói riêng vẫn còn gặp nhiều khó khăn và tồn tại nhiều bất cập. Những tồn tại điển hình đã được Chương 2 của luận văn làm rõ trong thực tiễn thực hiện pháp luật của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh tập trung vào các vấn đề như chậm trễ trong việc giải ngân vốn ngân sách nhà nước và vốn ODA hay những khó khăn trong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và giải phóng mặt bằng… đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thực hiện đầu tư công.

Những nguyên nhân được phân tích trong Chương 1 và Chương 2 của luận văn này sẽ là cơ sở để xây dựng định hướng và các giải pháp cụ thể trong việc hoàn thiện quy định của pháp luật về đầu tư công và các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về đầu tư công trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh nói chung và tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh nói riêng. Luận văn: Thực trạng PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch Đầu tư.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ:  

===>>> Luận văn: Giải pháp PL về đầu tư công tại Sở Kế hoạch và Đầu tư