Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông

Chia sẻ chuyên mục Đề tài Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông hay nhất năm 2023 cho các bạn học viên ngành đang làm khóa luận tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài khóa luận tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm khóa luận thì với đề tài Luận văn: Quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới dưới đây chắc hẳn sẽ cho các bạn cái nhìn tổng quát hơn về đề tài này.

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trước sự toàn cầu hóa ngày càng mạnh mẽ, sự cạnh tranh về nguồn nhân lực chất lượng cao ngày càng khắc nghiệt. Chính phủ của hầu hết các quốc gia trên thế giới và khu vực như Singapore, Malaysia, Thailand luôn quan tâm đến vấn đề chất lượng trong quản lí giáo dục, nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo và giáo dục, để có thể đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho sự nghiệp phát triển đất nước. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Kể từ khi Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO vào ngày 07-11-2006, việc đảm bảo chất lượng giáo dục được xem là quốc sách hàng đầu để đảm bảo cho sự phát triển kinh tế một cách nhanh và bền vững. Do đó, vấn đề chất lượng giáo dục nhận được rất nhiều sự quan tâm không chỉ của Đảng và Nhà nước mà còn của toàn thể nhân dân. Tại Điều 13 của Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục 2005, số 44/2009/QH12 đã xác định “ Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển ”. Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương khóa XI của Đảng đã ban hành Nghị quyết 29-NQ/TƯ ngày 04/11/2013 về “đổi mới căn bản và toàn diện về giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Nghị quyết khẳng định “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của toàn Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển. Được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội”. Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 về “đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông” nêu rõ “Mục tiêu giáo dục phổ thông là tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống văn hóa, lịch sử, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn”. Mục tiêu và mục đích của nền giáo dục là hình thành và phát triển nhân cách cho người học nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của thời đại [1], [23]. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo phải tiến hành đồng bộ các giải pháp, trong đó công tác quản lý hoạt động dạy học được xem là một giải pháp quan trọng. Xét đến công việc quản lý trong nhà trường thì quản lý hoạt động dạy học được xem là một khâu then chốt, giữ vai trò quan trọng phải được ưu tiên hàng đầu, vì nó tác động trực tiếp đến giáo viên, đây là nhân tố quan trọng quyết định sự thành công hay thất bại của công tác đổi mới giáo dục.

Công tác quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang, trong những năm quan đã có nhiều chuyển biến tích cực, đã đạt được nhiều thành quả trong giáo dục. Tuy nhiên, thực tế xếp loại trong địa bàn tỉnh Bắc Giang thì chất lượng giáo dục của nhà trường vẫn nằm ở tốp dưới, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục về vận dụng lý luận quản lý dạy học phù hợp với thực tiễn địa phương. Như vậy, để nâng cao chất lượng giáo dục trên cơ sở nền tảng đang có thì việc nghiên cứu lý luận và thực trạng hoạt động dạy học để đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay là cần thiết.

Từ những lý do trên, việc lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới” để nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường đáp ứng những yêu cầu trong tình hình mới là phù hợp và cần thiết.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ: 

===>>> Nhận Viết Thuê Luận Văn Thạc Sĩ Ngành Quản Lý Giáo Dục

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang, đề tài đề xuất một số giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Công tác quả lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang

4. Giả thuyết khoa học Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Công tác quản lý quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang hiện nay còn nhiều hạn chế. Nếu thực hiện được các giải pháp đẩy mạnh hoạt động lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch, nâng cao nhận thức, hoàn thiện quy định, kiện toàn tổ chức bộ máy, đội ngũ, bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý, hiện đại hóa cơ sở vật chất, tăng cường công tác quản lý môi trường dạy học thì có thể nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng được mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông mới.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

• Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông nhằm đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.
• Nghiên cứu thực trạng về công tác quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.

6. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu, tìm hiểu công tác quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay.

7. Phương pháp nghiên cứu.

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

• Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu
• Phương pháp khái quát hóa

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

• Phương pháp quan sát
• Phương pháp điều tra bằng phiếu
• Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động

7.3. Nhóm phương pháp thông kê toán học

8. Cấu trúc luận văn Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Ngoài phần Mở đầu, Mục lục, Bảng viết tắt và Danh mục các bảng – biểu đồ, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận án gồm 3 chương sau:

• Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.
• Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.
• Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học tại trường Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông

Hoạt động dạy học đã được có nhiều tác giả, các nhà khoa học trong và ngoài nước nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến lý luận dạy học, quản lý dạy học và phương pháp dạy học. Có thể kể đến các tư tưởng và các công trình nghiên cứu chủ yếu sau:

Platon (427 – 347 trước công nguyên) đã khẳng định được vai trò tất yếu của giáo dục trong xã hội, tính quyết định của chính trị đối với giáo dục, phần nào nói lên tầm quan trọng của thể chế xã hội đối với giáo dục nói chung và hoạt động dạy học nói riêng, tuy rằng các quan điểm này của ông còn hạn chế về mặt bình đẳng trong giáo dục.

Khổng Tử (551 – 479 trước công nguyên) một nhà triết học, một nhà giáo dục học phương Đông lại rất coi trọng tính tích cực của học sinh trong dạy học. Với quan điểm hoạt động dạy học là: “dùng cách gợi mở, đi từ gần tới xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ…, đòi hỏi học trò phải tập luyện, phải hình thành nề nếp, thói quen học tập” và “học không biết chán, dạy không biết mỏi”. Quan điểm của ông muốn mang lại hiệu quả hoạt động dạy học phải đề cao đến các quy định về nề nếp hoạt động dạy học, nâng cao trình độ của người dạy để lựa chọn được những phương pháp dạy học theo hướng đề cao năng lực tự học, phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học. [dẫn theo Dương Trần Bình (2016), Luận văn tiến sỹ khoa học giáo dục, Đại học quốc gia, Hà Nội] [7]

Nhà sư phạm J.A.Comenxki (1592-1670) đã đưa ra những yêu cầu cải tổ nền giáo dục theo hướng phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của người học. Theo ông, dạy học thế nào để người học thích thú học tập và có những cố gắng bản thân để nắm lấy tri thức. Ông nói: “Tôi thường bồi dưỡng cho học sinh của tôi tinh thần độc lập trong quan sát, trong đàm thoại và trong việc ứng dụng tri thức vào thực tiễn”. Ông còn viết: “ Giáo dục có mục đích đánh thức năng lực nhạy cảm, phán đoán đúng đắn, phát triển nhân cách…Hãy tìm ra phương pháp cho giáo viên dạy ít hơn, học sinh học được nhiều hơn”. [dẫn theo Dương Trần Bình (2016), Luận văn tiến sỹ khoa học giáo dục, Đại học quốc gia, Hà Nội] [7]

Trong thế kỷ XX, John Dewey (1859-1952) là một trong những nhà triết học lớn của Mỹ nửa đầu thế kỉ XX, đồng thời là nhà tâm lý học, nhà giáo dục vĩ đại, đã có đóng góp lớn vào công cuộc cải cách giáo dục của nhân loại. Tư tưởng triết học và sự nghiệp giáo dục đồ sộ của John Dewey đã có ảnh hưởng to lớn làm thay đổi nền giáo dục Mỹ suốt thế kỷ XX và sang cả thế kỷ XXI. John Dewey đã dành trọn cuộc đời của mình cho sự nghiệp xây dựng một nền giáo dục dân chủ, vì sự tiến bộ của người học, vì lợi ích to lớn của con người, vì sự phát huy tài năng, trí tuệ, đạo đức ở mỗi cá nhân con người, nhằm xây dựng cộng đồng xã hội thực sự tốt đẹp. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Tư tưởng giáo dục của J.Dewey cho rằng: Trường học không đơn thuần là nơi người lớn dạy cho trẻ con các bài học kiến thức và bài học luân lý. Trường học phải là một cộng đồng dân chủ trong đó mọi họt động được tập trung nhằm tạo ra hiệu quả cao nhất trong việc chia sẻ cho người học những di sản tri thức nhân loại và làm cho họ có thể sử dụng tài năng của mình vào mục đích xã hội. Đây là tư tưởng cấp tiến, thể hiện rõ tính dân chủ, mang tính cách mạng trong giáo dục, hoạt động dạy học hướng vào người học; phát huy vai trò tích cực học tập giữa các cá nhân với cộng đồng khi thực hiện quá trình dạy học lúc bấy giờ.

Những năm 30-40 của thế kỷ XX, việc tổ chức hoạt động dạy học được nghiên cứu rộng rãi ở Mỹ và các nước châu Âu. Trong khoảng thời gian này, các nhà nghiên cứu không chỉ quan tâm tới hệ thống chương trình hay cách giảng dạy học sinh, mà còn chú ý tới sự phụ thuộc của hoạt động dạy học vào các yếu tố, các điều kiện đảm bảo khác. Theo nghiên cứu của A Ja Kiel cho thấy, người học ở lứa tuổi thanh, thiếu niên có nhu cầu tương tác rất cao, sự phát triển tư duy và ngôn ngữ tương đối hoàn thiện. Còn nghiên cứu của Elsa Kohler đã có thêm sắc thái đặc biệt, Elsa Kohler chú trọng đến sự thiết lập một môi trường sư phạm, hoạt động tự do của người học cần được chú ý về mặt tâm lý. Ngoài ra, Elsa Kohler còn quan tâm nghiên cứu các biện pháp ngăn ngừa tình trạng lười suy nghĩ của người học (dẫn theo Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Thành Vinh (2016), Quản lý nhà trường, Nxb Giáo dục, Hà Nội) [2].

Đến những năm 80 của thế kỉ XX đến nay, cùng với trào lưu cải cách giáo dục, việc nghiên cứu về hoạt động dạy học đã được đẩy mạnh ở các nước phương Tây. Các nghiên cứu chủ yếu hướng vào xây dựng mô hình và chiến lược dạy học một cách hiệu quả, cũng như xu thế phát triển của nó trong tương lai. Tiêu biểu có các nghiên cứu của tác giả: Joe Landsberger, Robert J. Marzano [dẫn theo Dương Trần Bình (2016), Luận văn tiến sỹ khoa học giáo dục, Đại học quốc gia, Hà Nội] [7]

Việt Nam, vấn đề hoạt động dạy học cũng đã được đề cập nhiều trong các tác phẩm của các nhà chính trị, quân sự, nhà thơ lỗi lạc dưới thời phong kiến như:

Nguyễn Trãi, Chu Văn An… Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Trong thời kỳ mới cách mạng Việt Nam, trước hết phải nói đến quan điểm phát triển giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890-1969). Bằng việc kế thừa những tinh hoa của các tư tưởng giáo dục tiên tiến và việc vận dụng sáng tạo phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác – Lênin, Người đã để lại cho giáo dục Việt Nam nền tảng lý luận về: vai trò của giáo dục, định hướng phát triển giáo dục, mục đích dạy học, các nguyên lý dạy học, các phương thức dạy học, vai trò của quản lý và cán bộ quản lý giáo dục, phương pháp lãnh đạo và quản lý… Phải khẳng định rằng: “Hệ thống các tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục có giá trị cao trong quá trình phát triển lý luận dạy học, lý luận giáo dục của nền giáo dục cách mạng Việt Nam”. [dẫn theo Dương Trần Bình (2016), Luận văn tiến sỹ khoa học giáo dục, Đại học quốc gia, Hà Nội] [7]

Trên diễn đàn khoa học giáo dục, các công trình khoa học đã được công bố như: Nguyễn Ngọc Bảo (1995), Phát huy tính tích cực của học sinh trong quá trình dạy học, Vụ Giáo viên, Hà Nội [3]; Nguyễn Ngọc Bảo (2005), Lý luận dạy học ở trường trung học cơ sở, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội [4];. Nguyễn Hữu Châu (2006), Những vấn đề cơ bản về chương trình và quá trình dạy học, Nxb Giáo dục [8]; Đặng Thành Hưng (2002), Dạy học hiện đại-Lý luận, biện pháp, kỹ thuật, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội [15]; Trần Kiểm (1990), Quản lý giáo dục và Quản lý nhà trường, Viện Khoa học Giáo dục, Hà Nội [16]; Nguyễn Thị Mỹ Lộc (Chủ biên 2004), Một số vấn đề giáo dục đại học, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội [17]; Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Trọng Hậu, Nguyễn Quốc Chí (2000), Những tư tưởng chủ yếu về giáo dục, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, mã số B98-53-11 [18]; Lê Đức Ngọc (2005), Giáo dục học đại học-Phương pháp dạy và học, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội [20]; Thái Duy Tuyên (2001), Giáo dục học hiện đại, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội [26]; Phan Thị Hồng Vinh (2010), Phương pháp dạy học giáo dục học, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội [29] … Các tác giả đã phân tích khá sâu sắc về bản chất, vai trò và cách thức tổ chức của quá trình dạy học, trong đó có tổ chức hoạt động dạy học.

1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông

Việc tổng kết lý luận về công tác quản lý hoạt động dạy học còn khá chậm so với thực tiễn. Đầu những năm 50 của thế kỷ XX, trong hàng loạt những công trình nghiên cứu có tính hàn lâm của các nhà khoa học Liên Xô cũ, đã xuất hiện các đề tài về những khía cạnh khác nhau của quản lý giáo dục. Năm 1956, lần đầu xuất hiện cuốn “Quản lý trường học” của tác giả A.Pôpốp, một nhà sư phạm và quản lý giáo dục của Liên Xô cũ. Cuốn sách này, về thực chất, không phải là một công trình khoa học về quản lý giáo dục, mà là cả một tập hợp khá hoàn chỉnh các chỉ dẫn cho hoạt động thực tiễn của những người làm công tác quản lý giáo dục, đặc biệt là quản lý trường học; trong đó có quản lý hoạt động dạy học.

Tại các nước phương Tây, việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng cũng rất sôi động. Năm 1968, các tác giả Jacob W. Getzels, Tames M. Lipham. Roald F. Campbell đã cho ra đời công trình đầu tiên nghiên cứu khá hoàn chỉnh các vấn đề quản lý giáo dục dưới ánh sáng của các học thuyết quản lý chung, đặc biệt là thuyết hành vi trong quản lý. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

UNESCO suốt chiều dài lịch sử tồn tại của mình đã tập hợp nhiều học giả trên thế giới để nghiên cứu những vấn đề quản lý giáo dục trên quy mô toàn cầu cũng như trong phạm vi khu vực hoặc quốc gia. Từ năm 1964, trong loạt sách về kế hoạch hóa giáo dục đã tập hợp những khuynh hướng nghiên cứu khác nhau về một trong những vấn đề quan trọng của quản lý giáo dục: kế hoạch hóa giáo dục.

Trong những năm cuối của thế kỉ XX, sách báo về quản lý giáo dục đã xuất hiện rất nhiều. Điển hình là các công trình đề cập những quan điểm mới về quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng như: Nguyễn Văn Trường [25]…

Việt Nam ta đã và đang bước vào hội nhập với khu vực và quốc tế. Trong bối cảnh đó, nền giáo dục Việt Nam cần đẩy nhanh tiến trình đổi mới để rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển giáo dục với các nước trong khu vực và trên thế giới. Các thành tựu nghiên cứu giáo dục đã thừa nhận quản lý giáo dục là nhân tố then chốt đảm bảo cho sự thành công của phát triển giáo dục. Vấn đề này đặt ra cho các nhà quản lý giáo dục phải hết sức nỗ lực trong công tác quản lý của mình.

Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định “Giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”. [11]

Ở nước ta, nhiều nhà nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu một cách toàn diện các vấn đề về vị trí, vai trò của việc quản lý quá trình dạy học, ý nghĩa của việc nâng cao chất lượng dạy học đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục. Những ưu điểm và nhược điểm của việc quản lý hoạt động dạy học, bản chất và mối quan hệ giữa quản lý hoạt động dạy và hoạt động học, quản lý vai trò của người dạy và người học, điển hình là các tác giả: Đặng Quốc Bảo [2], Trần Kiểm [16], Nguyễn Thị Mỹ Lộc [17], Hà Thế Ngữ [21], Nguyễn Ngọc Quang [22]…

Trong những năm gần đây đứng trước nhiệm vụ đổi mới Giáo dục và Đào tạo nói chung và đổi mới hoạt động dạy học nói riêng, nhiều nhà nghiên cứu trong đó có những nhà giáo dục, tâm lý học đã đi sâu nghiên cứu vấn đề đổi mới quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao tính hiện đại, gắn khoa học với thực tiễn sản xuất và đời sống, vấn đề lấy học sinh làm trung tâm trong hoạt động dạy học như: Phạm Minh Hạc[14], Đặng Thành Hưng[15], Bùi Văn Quân[24], Phạm Viết Vượng [30]; Guy Palmade [13]…

Như vậy, vấn đề quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học từ lâu đã được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Ngày nay, vấn đề này càng được quan tâm nhiều hơn và trở thành mối quan tâm của toàn xã hội, đặc biệt của các nhà nghiên cứu giáo dục, ý kiến của các nhà nghiên cứu có thể khác nhau nhưng điểm chung mà ta thấy trong các công trình nghiên cứu của họ là: Khẳng định vai trò quan trọng của công tác quản lý trong dạy và học ở các cấp học, bậc học. Đây cũng là tư tưởng mang tính chiến lược về phát triển giáo dục của Đảng ta: “Đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp và quản lý giáo dục, đào tạo”. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Quản lý hoạt động dạy học là quản lý cơ bản, quan trọng nhất trong công tác quản lý trường học. Chính vì lẽ đó, vấn đề quản lý hoạt động dạy học luôn được các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý giáo dục đề cập trong các công trình nghiên cứu khoa học.

Tuy nhiên, trong thực tiễn quản lý, ở từng bậc học, ở từng địa phương luôn nảy sinh những vấn đề riêng và mới. Hơn thế nữa, Trong bối cảnh đó, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khoá XI) đã thông qua Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Ngày 27 tháng 3 năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 404/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Bộ Giáo dục- Đào tạo ban hành thông tư 18/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 ban hành Chương trình giáo dục phổ thông chưa có đề tài luận án Thạc sỹ quản lý giáo dục nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông nhằm đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. Vì vậy, vấn đề tác giả đặt ra ở luận án này là tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Động số 3, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.

1.2. Hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông

1.2.1. Khái niệm hoạt động dạy học

Hoạt động dạy học là quá trình giáo viên tiến hành các thao tác có tổ chức, có định hướng và học sinh bằng hoạt động của bản thân, từng bước có năng lực tư duy và năng lực hành động với mục đích chiếm lĩnh các giá trị tinh thần, các hiểu biết, các kỹ năng, các giá trị văn hóa mà nhân loại đã đạt được để trên cơ sở đó có khả năng giải quyết được các yêu cầu thực tế đặt ra trong toàn bộ cuộc sống của mỗi học sinh.

1.2.2.Vị trí, vai trò, nhiệm vụ và quyền hạn của nhà trường trung học phổ thông.

1.2.2.1. Vị trí, vai trò

Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học (theo Thông tư số: 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) [5].

Điều 2, Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học cho rằng “Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng” [5].

Trường trung học phổ thông là cơ sở giáo dục cuối cùng của bậc học phổ thông. Đây là bậc học với lứa tuổi thuộc giai đoạn đầu của lứa tuổi thanh niên (thời kỳ từ 15-18 tuổi). Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Lứa tuổi học sinh trung học phổ thông là thời kỳ đạt được sự trưởng thành về mặt cơ thể. Học tập vẫn là hoạt động cơ bản của học sinh trung học phổ thông, với những yêu cầu cao hơn về tính tích cực và độc lập trí tuệ. Muốn lĩnh hội sâu sắc môn học, đòi hỏi học phải có trình độ tư duy, có tính độc lập và sáng tạo cao trong hoạt động học tập.

Thái độ đối với việc học tập của học sinh trung học phổ thông cũng có sự thay đổi. Các em đã tự ý thức về việc học tập cho tương lai; bắt đầu đánh giá hoạt động học tập theo quan điểm tương lai của bản thân. Từ đó, học sinh trung học phổ thông có sự lựa chọn đối với từng môn học và chỉ chăm chỉ học những môn được cho là quan trọng và có ảnh hưởng trực tiếp tới tương lai (theo khối thi vào các trường đại học).

Học sinh trung học phổ thông đã xuất hiện rõ nhu cầu lựa chọn vị trí xã hội cho bản thân trong tương lai và các phương thức đạt tới vị trí xã hội ấy. Các em đã nhận thức được rằng, cuộc sống trong tương lai phụ thuộc vào chỗ mình có biết lựa chọn nghề nghiệp một cách đúng đắn hay không.

Tóm lại, Nhà trường trung học phổ thông có nhiều dấu ấn để lại trong suốt cuộc đời của mỗi con người.

1.2.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn

Theo Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học tại điều 3 chương I quy định nhiệm vụ quyền hạn của trường trung học phổ thông:

Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục phổ thông dành cho cấp trung học phổ thông do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục.

• Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật.
• Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
• Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công.
• Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục. Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục.
• Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định của Nhà nước.
• Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
• Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục.
• Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

1.2.3. Mục tiêu, nội dung và kế hoạch đào tạo của nhà trường trung học phổ thông Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

1.2.3.1. Mục tiêu dạy học trường trung học phổ thông

Luật giáo dục 2019 (được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIV, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 14 tháng 6 năm 2019) [19]:

Giáo dục phổ thông nhằm phát triển toàn diện cho người học về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo; hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho người học tiếp tục học chương trình giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp hoặc tham gia lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Giáo dục trung học phổ thông nhằm trang bị kiến thức công dân; bảo đảm cho học sinh củng cố, phát triển kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có hiểu biết thông thường về kỹ thuật, hướng nghiệp; có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học chương trình giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp hoặc tham gia lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

1.2.3.2. Nội dung và kế hoạch dạy học trường trung học phổ thông

Thông tư 32/2018/TT-BGD ĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục-Đạo tạo về Ban hành chương trình giáo dục phổ thông tổng thể [6].

Nội dung dạy học Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Chương trình giáo dục trung học phổ thông gồm các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc, các môn học lựa chọn theo định hướng nghề nghiệp (gọi tắt là các môn học lựa chọn) và các môn học tự chọn.

Các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc: Ngữ văn; Toán; Ngoại ngữ 1; Giáo dục thể chất; Giáo dục quốc phòng và an ninh; Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; Nội dung giáo dục của địa phương.

Các môn học lựa chọn gồm 3 nhóm môn:

• Nhóm môn khoa học xã hội: Lịch sử, Địa lí, Giáo dục kinh tế và pháp luật.
• Nhóm môn khoa học tự nhiên: Vật lí, Hoá học, Sinh học.
• Nhóm môn công nghệ và nghệ thuật: Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật (Âm nhạc, Mĩ thuật).

Học sinh chọn 5 môn học từ 3 nhóm môn học trên, mỗi nhóm chọn ít nhất 1 môn học.

Các chuyên đề học tập: Mỗi môn học Ngữ văn, Toán, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Vật lí, Hoá học, Sinh học, Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật có một số chuyên đề học tập tạo thành cụm chuyên đề học tập của môn học nhằm thực hiện yêu cầu phân hoá sâu, giúp học sinh tăng cường kiến thức và kĩ năng thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học giải quyết những vấn đề của thực tiễn, đáp ứng yêu cầu định hướng nghề nghiệp. Thời lượng dành cho mỗi chuyên đề học tập là 10 tiết hoặc 15 tiết; tổng thời lượng dành cho cụm chuyên đề học tập của một môn học là 35 tiết/năm học. Ở mỗi lớp 10, 11, 12, học sinh chọn 3 cụm chuyên đề học tập của 3 môn học phù hợp với nguyện vọng của bản thân và khả năng tổ chức của nhà trường.

Các trường có thể xây dựng các tổ hợp môn học từ 3 nhóm môn học và chuyên đề học tập nói trên để vừa đáp ứng nhu cầu của người học vừa bảo đảm phù hợp với điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường.

Các môn học tự chọn: Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2.

Bảng 1.1: Bảng tổng hợp kế hoạch giáo dục cấp trung học phổ thông

Mỗi ngày học 1 buổi, mỗi buổi không bố trí quá 5 tiết học; mỗi tiết học 45 phút. Khuyến khích các trường trung học phổ thông đủ điều kiện thực hiện dạy học buổi/ngày theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

1.3. Quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

1.3.1. Khái niệm quản lý và quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông

1.3.1.1. Khái niệm quản lý

Quản lý là một khái niệm được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Do đối tượng quản lí phong phú, đa dạng tuỳ thuộc vào từng lĩnh vực hoạt động cụ thể, từng giai đoạn phát triển của xã hội mà có những cách hiểu khác nhau về quản lý.

Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam,“Quản lý là chức năng và hoạt động của hệ thống có tổ chức thuộc các giới khác nhau (sinh học, kỹ thuật, xã hội), bảo đảm giữ gìn một cơ cấu ổn định nhất định, duy trì sự hoạt động tối ưu và bảo đảm thực hiện những chương trình và mục tiêu của hệ thống đó ” [27].

Theo Từ điển tiếng Việt, “Quản lý là trông coi và giữ gìn theo những yêu cầu nhất định” [28].

Có tác giả lại hiểu quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng và thực hiện một cách sáng tạo các chức năng kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra.

Tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: “Quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lí (người quản lí) đến khách thể quản lí (người bị quản lí) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức đó vận hành và đạt được mục đích của mình” [9].

Quản lý vừa là một khoa học, dựa trên cơ sở vận dụng các quy luật phát triển (quy luật tự nhiên hay xã hội) của các đối tượng khác nhau, vừa là một nghệ thuật, đòi hỏi phải có sự tác động thích hợp với từng khách thể quản lý.

Quản lý còn có thể được mô tả như là một chương trình của các hoạt động mà người quản lý thực hiện để đảm bảo những mục tiêu đề ra.

Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên trong tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra của tổ chức. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Từ những quan điểm trên có thể hiểu: Quản lý là sự tác động có ý thức, có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý để lãnh đạo. hướng dẫn, điều khiển đối tượng quản lý thực hiện nhằm đạt mục tiêu đã đề ra.

1.3.1.2. Khái niệm quản lý hoạt động dạy học

Trong nhà trường, quản lý hoạt động dạy học là quá trình cán bộ quản lý xác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, giám sát, kiểm tra hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh nhằm đạt mục tiêu đề ra.

Quản lý hoạt động dạy học là quản lý việc chấp hành các quy định (điều lệ, quy chế, nội quy…) về hoạt động giảng dạy của giáo viên và hoạt động học tập của học sinh, đảm bảo cho hoạt động đó được tiến hành tự giác, có nề nếp, có chất lượng và hiệu quả cao.

Quản lý hoạt động dạy là một hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý trong quá trình dạy học nhằm đạt được mục tiêu đề ra.

1.3.2. Vị trí, vai trò của quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông

Cán bộ quản lý giáo dục có vai trò của người điều hành một hệ thống lớn và phức tạp, đồng thời thực thi các chính sách giáo dục đa dạng và mềm dẻo để giải quyết một cách chủ động và sáng tạo các vấn đề mới nảy sinh như: Phân cấp quản lý, trách nhiệm xã hội, huy động nguồn lực,dân chủ hóa giáo dục, tin học hóa quản lý… Cán bộ quản lý giáo dục đóng vai trò quyết định trong việc đảm bảo thực hiện thành công chính sách giáo dục và nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục.

Quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông đề cập đến quản lý các yếu tố cơ bản sau:

• Quản lý giáo viên giữ vai trò chủ đạo trong quá trình quản lý hoạt động dạy học. Thông qua quản lý việc sử dụng các phương pháp, phương tiện dạy học thích hợp và thông qua chính nhân cách của giáo viên, quản lý việc giáo viên chỉ đạo và trực tiếp tác động lên quá trình cải biến nhân cách của học sinh.
• Quản lý học sinh giữ vai trò trung tâm, là đối tượng của quá trình quản lý hoạt động dạy học.
• Quản lý môi trường dạy học ở đây không chỉ là quản lý các đòi hỏi của xã hội đặt ra cho nhà trường, trong đó có quá trình quản lý hoạt động dạy học; cũng không chỉ quản lý các điều kiện vật chất, tinh thần; các yếu tố bên trong, bên ngoài giáo viên và học sinh ảnh hưởng đến hoạt động dạy và học.

Quản lý môi trường còn được nhấn mạnh đến quản lý các tình huống hoạt động dạy học do giáo viên tạo ra cho học sinh hoạt động, cải biến và thích nghi, trên nền tảng những lựa chọn đúng đắn, phù hợp với yêu cầu đặt ra cho học sinh nhằm đạt được các nhiệm vụ dạy học. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

1.3.3. Nội dung quản lý hoạt động dạy học tại trường trung học phổ thông

Trong nhà trường, mọi hoạt động đều nhằm phục vụ mục tiêu nâng cao chất lượng của hoạt động dạy học. Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục hiện nay là chuyển đổi thành công từ quản lý hoạt động dạy học lấy kiến thức sang quản lý hoạt động dạy học lấy năng lực của người học (từ phát triển chương trình đến xây dựng môi trường dạy học và triển khai các khâu của quá trình dạy học đều xoay quanh trục năng lực của học sinh) làm mục tiêu dạy học. Tuy nhiên, hoạt động dạy học vẫn là trọng tâm của công tác quản lý tại nhà trường phổ thông nói chung và nhà trường trung học phổ thông nói riêng. Quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông cần tập trung ưu tiên các nội dung quản lý cơ bản sau: quản lý hoạt động dạy; quản lý hoạt động học; quản lý môi trường dạy học.

1.3.3.1. Quản lý hoạt động dạy

• Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học

Mục tiêu, chương trình dạy học là Pháp lệnh của Nhà nước do các chuyên gia giáo dục học, tâm lý học, xã hội học và các nhà quản lý giáo dục,… cùng phối hợp nghiên cứu để sắp xếp khoa học. Yêu cầu đối với các nhà quản lý giáo dục là phải nắm vững chương trình, tổ chức cho giáo viên tuân thủ một cách nghiêm túc, không được tùy tiện thay đổi, thêm bớt làm sai lệch chương trình dạy học (nếu có thay đổi, bổ sung phải theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục-Đào tạo, Sở Giáo dục-Đào tạo địa phương).

Để quản lý việc thực hiện chương trình dạy học đạt kết quả cao, đảm bảo thời gian cho việc thực hiện chương trình dạy học, nhà quản lý phải chú ý sử dụng thời khóa biểu như là công cụ để theo dõi, điều khiển và kiểm soát tiến độ thực hiện chương trình dạy học, để thường xuyên, kịp thời điều chỉnh những lệch lạc trong quá trình thực hiện chương trình dạy học.

• Quản lý đổi mới phương pháp dạy học Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Dạy học là một khoa học đồng thời còn là một nghệ thuật. Nhà giáo dục-người giáo viên phải đáp ứng tốt mọi quan tâm của xã hội. Để làm được việc này, giáo viên phải luôn chủ động, sáng tạo trong vai trò của mình. Đổi mới phương pháp dạy học là một yêu cầu cấp bách có tác dụng thiết thực để nâng cao chất lượng giáo dục.

Đổi mới phương pháp là biết kết hợp các phương pháp truyền thống và hiện đại, bằng nhiều cách khác nhau, cán bộ quản lý chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học làm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong quá trình dạy học.

Hoạt động dạy học không chỉ tập trung vào nội dung mà còn tập trung vào hình thành phương pháp học tập, tự phát hiện, tự giải quyết vấn đề, tự chiếm lĩnh tri thức. Giáo viên và học sinh đều là chủ thể của hoạt động dạy học. Không nên nhồi nhét, áp đặt, truyền thụ kiến thức một chiều.

• Quản lý hồ sơ chuyên môn giáo viên

Hồ sơ chuyên môn của giáo viên là phương tiện phản ánh quá trình quản lý có tính khách quan và cụ thể, giúp cho cán bộ quản lý nắm chắc hơn, cụ thể hơn tình hình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của giáo viên. Có thể nói hồ sơ chuyên môn của giáo viên là một trong những cơ sở pháp lý để nói lên việc thực hiện nề nếp chuyên môn, việc chuẩn bị, đầu tư cho công việc của giáo viên.

Hồ sơ của giáo viên phục vụ cho hoạt động dạy học theo điều 27 khoản 3 của Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học [5] bao gồm các loại như sau:

Giáo án (bài soạn);

Sổ ghi kế hoạch giảng dạy và ghi chép sinh hoạt chuyên môn, dự giờ, thăm lớp; Sổ điểm cá nhân;

Sổ chủ nhiệm (đối với giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp).

Trong quá trình quản lý, nhà quản lý cần có hướng dẫn cụ thể của từng loại hồ sơ, thường xuyên kiểm tra bằng nhiều hình thức khác nhau để kịp thời điều chỉnh những sai lệch trong hoạt động dạy học.

• Quản lý việc thực hiện các hoạt động sư phạm

Quản lý việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp là một khâu hết sức quan trọng trong quá trình dạy học. Sự thành công của bài dạy được thể hiện rất nhiều ở giai đoạn này.

Soạn bài là khâu quan trọng nhất trong việc chuẩn bị của giáo viên cho giờ lân lớp. Nó thể hiện được sự suy nghĩ, lựa chọn, quyết định của giáo viên về nội dung, phương pháp giảng dạy, hình thức lên lớp phù hợp với đối tượng học sinh và đúng yêu cầu của chương trình.

Quản lý giờ lên lớp của giáo viên

Giờ lên lớp là công đoạn hoàn thiện của quá trình chuẩn bị theo kế hoạch giảng dạy. Mỗi giờ lên lớp, hoạt động dạy học có sự tác động của các yếu tố cơ bản trong quá trình dạy như: mục đích, nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học.

Giờ lên lớp sẽ quyết định chất lượng dạy học. Giáo viên là người trực tiếp điều khiển học sinh học tập đạt kết quả.

• Quản lý việc dự giờ và phân tích sư phạm bài học

Đây chính là chức năng trung tâm của cán bộ quản lý để chỉ đạo hoạt động dạy và học, là biện pháp quan trọng hàng đầu trong quản lý giờ lên lớp.

Để quản lý tốt việc chuẩn bị bài lên lớp, giờ lên lớp của giáo viên, cán bộ quản lý cần chú ý một số nội dung cơ bản sau đây:

Chỉ đạo nhóm, tổ chuyên môn thống nhất kế hoạch chuẩn bị bài lên lớp. Cố gắng phát huy tối đa tinh thần sáng tạo, tìm kiếm những cái mới trong việc soạn bài.

Chỉ đạo chi tiết, thống nhất về nội dung, tránh tình trạng dập khuôn, máy móc. Tích cực kiểm tra việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên. Thông qua báo cáo thường kỳ của tổ, nhóm chuyên môn, thông qua ý kiến của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, phụ huynh học sinh và phỏng vấn học sinh, kiểm tra vở ghi của học sinh để tìm hiểu đánh giá việc thực hiện chương trình, duy trì nề nếp hoạt động dạy học….

Trang bị đầy đủ sách hướng dẫn, sách tham khảo, sách giáo khoa, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy trong nhà trường.

Xây dựng tiêu chuẩn giờ lên lớp theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục -Đào tạo trên cơ sở đó có sự vận dụng một cách linh hoạt giữa các bộ môn. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Có kế hoạch dự giờ, thăm lớp, rút kinh nghiệm. Dự giờ, thăm lớp là cách kiểm tra việc soạn bài và lên lớp tốt nhất của cán bộ quản lý. Qua việc dự giờ, cán bộ quản lý có cơ sở để phân tích sư phạm của bài dạy, xác định được trình độ, năng lực sư phạm của giáo viên, cách thức tổ chức, điều khiển lớp của giáo viên từ đó giúp giáo viên tìm ra mặt mạnh, mặt yếu để giáo viên phấn đấu.

• Quản lý đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo mục tiêu phát triển năng lực

Quản lý đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo mục tiêu phát triển phẩm chất, năng lực đòi hỏi giáo viên phải biết cách tạo tình huống, tạo môi trường tương tác thân thiện tích cực, giúp mọi học sinh đều có cơ hội bày tỏ quan điểm cá nhân, tranh luận, phản biện… nhờ đó tích cực hóa học sinh, nuôi dưỡng hứng thú, tự tin của các em. Một giờ dạy thành công là học sinh kém, trung bình, đến học sinh khá, giỏi đều được kích hoạt, khám phá, trải nghiệm… và kết thúc một giờ học/bài học, mỗi học sinh đều thu nhận được ở góc độ của mình, đều tự biến đổi bản thân.

Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo mục tiêu phát triển phẩm chất, năng lực tập trung theo các hướng sau:

Sử dụng đa dạng các loại hình đánh giá, coi trọng đánh giá thường xuyên, định kì sau từng phần, từng chương nhằm mục đích phản hồi điều chỉnh quá trình giảng dạy và học tập.

Chú trọng đánh giá các năng lực tư duy bậc cao như năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực suy ngẫm, tự quản lý phát triển bản thân, năng lực nhận thức (nghĩ về cách suy nghĩ).

Chuyển từ đánh giá một chiều (giáo viên đánh giá), sang đánh giá đa chiều (không chỉ giáo viên đánh giá mà học sinh cùng tham gia đánh giá – tự đánh giá).

Tích hợp đánh giá vào quá trình dạy học, xem đánh giá là một phương pháp dạy học.

• Quản lý việc sử dụng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên

Giáo viên là người được đào tạo chu đáo về nghiệp vụ sư phạm, có kiến thức khoa học chuyên ngành, có phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt. Tuy nhiên, trong thực tế giáo viên ở mỗi nhà trường đều có nhiều thế hệ khác nhau, được đào tạo từ nhiều nguồn khác nhau, do đó trình độ không đồng đều. Vì vậy, việc bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất, năng lực cho đội ngũ giáo viên là rất cần thiết. Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng dạy học. Thực hiện bồi dưỡng thường xuyên theo chu kì nhằm chuẩn hóa, nâng chuẩn là việc cần thường xuyên quan tâm, động viên. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Để làm tốt công tác này, cán bộ quản lý cần chú ý các vấn đề sau:

Cán bộ quản lý trước hết phải là tấm gương tự học, tự rèn, trong việc học tập, bồi dưỡng để mọi người noi theo.

Tổ chức và chỉ đạo các tổ chuyên môn sinh hoạt có chất lượng, thường xuyên dự giờ, thăm lớp, học tập lẫn nhau trong đồng nghiệp.

Tổ chức sinh hoạt, trao đổi sáng kiến kinh nghiệm. Cử giáo viên có kinh nghiệm, năng lực chuyên môn vững giúp đỡ giáo viên mới, giáo viên ít kinh nghiệm; đề cao tinh thần giúp đỡ đồng nghiệp, giúp giáo viên có ý thức tự học hỏi, khiêm tốn, cố gắng vươn lên.

Tạo điều kiện để giáo viên được dự các lớp bồi dưỡng chuyên đề, bồi dưỡng thường xuyên. Cử đi học nâng cao đối với những giáo viên có khả năng phát triển.

• Quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá giáo viên

Kiểm tra, đánh giá trong quản lý nhà trường là công việc không thể thiếu. Hoạt động này nhằm thu thập thông tin, tiếp nhận các dữ kiện, đánh giá kết quả hoạt động dạy học, đối chiếu với mục tiêu để có những quyết định tiếp theo trong quá trình điều hành hoạt động dạy học.

Khi kiểm tra, đánh giá giáo viên sẽ có những thông tin giúp cán bộ quản lý nắm bắt đầy đủ hơn về hoạt động của giáo viên. Để thực hiện tốt hoạt động này, cán bộ quản lý cần chú ý:

• Triển khai các văn bản quy định, yêu cầu về việc kiểm tra, đánh giá giáo viên;
• Xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá giáo viên trong nhà trường;
• Thực hiện kế hoạch kiểm tra, đánh giá giáo viên: định kỳ, đột xuất,…;
• Thông báo kết quả kiểm tra, đánh giá giáo viên;
• Điều chỉnh và xử lý kịp thời những nội dung và thông tin sau kiểm tra, đánh giá.

1.3.3.2. Quản lý hoạt động học

• Quản lý việc triển khai việc học tập học sinh Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Quản lý quá trình dạy học trong nhà trường hướng tới nhiều các đối tượng học sinh khác nhau, rất đa dạng với những khác biệt về năng lực, sở thích, nguyện vọng và các điều kiện học tập. Dạy học theo một chương trình giống nhau với cách thức tổ chức hoạt động dạy học giống nhau cho tất cả mọi đối tượng học sinh là không phù hợp với yêu cầu phát triển từng học sinh. Do đó, giáo viên phải có phương pháp dạy học phù hợp với khả năng, trình độ nhận thức của học sinh, kích thích tính tích cực, tự giác của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức. Nhờ đó mà nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà trường, đáp ứng mục tiêu giáo dục.

• Quản lý việc hình thành kĩ năng tự học cho học sinh

Quản lý việc hình thành kĩ năng tự học của học sinh nhằm:

Giúp khơi gợi hứng thú học tập của học sinh để trên cơ sở đó học sinh có ý thức tốt về nhu cầu học tập.

Giúp học sinh bước đầu hiểu được mục đích, nhiệm vụ và kế hoạch học tập. Giúp học sinh tự mình nắm vững nội dung tri thức và tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của bản thân.

Đây là một trong những nhiệm vụ, chức năng quan trọng của cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh học sinh trong việc quản lý hoạt động học.

• Quản lý nề nếp, thái độ học tập của học sinh

Nề nếp học tập, kỷ luật học tập của học sinh là những điều quy định cụ thể về tinh thần, thái độ, hành vi ứng xử nhằm làm cho hoạt động học tập được hoạt động nhịp nhàng và có hiệu quả.

Nề nếp học tập tốt góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Vì vậy, cán bộ quản lý nhà trường cần thường xuyên theo dõi, kiểm tra, nhận xét tình hình thực hiện nề nếp và phân công trách nhiệm cụ thể cho các đối tượng để phối hợp thực hiện, tạo ra bầu không khí thân thiện, thuận lợi cho sự giáo dục của nhà trường.

1.3.3.3. Quản lý môi trường dạy học

• Quản lý môi trường dạy học bên trong

Sự hợp tác, sự phối hợp của các thành viên và các tổ chức trong nhà trường Để quản lý tốt hoạt động giảng dạy của giáo viên, đòi hỏi phải có sự hợp tác giữa các cá nhân, giữa các tổ chức tập thể trong nhà trường để tạo nên sự thống nhất chung, tạo nên sức mạnh đoàn kết. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy học

Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy học được coi là điều kiện tiên quyết, điều kiện không thể thiếu được trong việc nâng cao chất lượng dạy học. Do đó, nó có ảnh hưởng to lớn đến chất lượng của một giờ dạy và việc phục vụ mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện của nhà trường.

Quản lý hoạt động dạy học của giáo viên cần quan tâm chỉ đạo tăng cường cơ sở vật chất, đảm bảo những điều kiện vật chất tốt nhất cho hoạt động dạy học trong nhà trường.

Điều kiện về số lượng, cơ cấu, chất lượng đội ngũ giáo viên và học sinh Mục tiêu cuối cùng của công tác quản lý hoạt động dạy học của cán bộ quản lý là nhằm nâng cao chất lượng dạy của thầy, qua đó góp phần nâng cao chất lượng học của trò, mục tiêu này đạt tới ở mức độ nào phụ thuộc rất nhiều vào số lượng, cơ cấu và chất lượng đội ngũ giáo viên.

• Phẩm chất, năng lực, trình độ quản lý của nhà quản lý

Nhà quản lý muốn quản lý tốt hoạt động dạy học, trước hết phải là người có phẩm chất chính trị vững vàng, biết hy sinh cái riêng để cống hiến cho sự nghiệp giáo dục; có đạo đức, tác phong mẫu mực, đi đầu trong mọi lĩnh vực hoạt động của nhà trường; phải nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước; phải hiểu rõ mục tiêu giáo dục, các nguyên tắc tổ chức giáo dục.

Nhà quản lý phải là người có trình độ quản lý chắc chắn, vững vàng và có kinh nghiệm, có uy tín về chuyên môn, có uy tín với đồng nghiệp.

Vấn đề chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá của lãnh đạo cấp trên đối với nhà trường Trong công tác quản lý hoạt động dạy học, sự chỉ đạo của cấp trên chính là những định hướng, là kim chỉ nam giúp nhà trường xác định đúng mục tiêu và phương hướng dạy học. Đồng thời, việc kiểm tra, đánh giá của cấp trên còn giúp nhà trường kịp thời điều chỉnh, bổ sung, khắc phục những tồn tại để có những giải pháp hữu hiệu đưa hoạt động dạy học của nhà trường đạt mục tiêu đã xác định.

• Quản lý môi trường bên ngoài nhà trường – Chính trị, kinh tế – xã hội

Các chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển giáo dục và đào tạo, các Nghị định của Chính phủ, các Thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo và các Chỉ thị của ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố,… là cơ sở pháp lý thuận lợi cho việc nâng cao chất lượng hoạt động dạy học và tác động trực tiếp, điều phối hoạt động dạy học ở các trường.

Hệ thống luật pháp Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Luật giáo dục, các quy chế chuyên môn,…cán bộ quản lý nhà trường xây dựng và triển khai quy chế chuyên môn: trong dạy học, sinh hoạt chuyên môn… – Khoa học công nghệ – công nghệ thông tin – tin học.

Trong điều kiện cụ thể của trường trung học phổ thông thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ thông tin vào việc đổi mới phương pháp dạy học, nhằm góp phần nâng cao chất lượng hoạt động dạy học.

• Văn hóa địa phương

Tập quán, văn hóa địa phương, nhận thức người dân nơi trường đóng cũng ảnh hưởng lớn đến hoạt động dạy học.

1.4. Quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.

1.4.1. Sự cần thiết của quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.

1.4.1.1. Đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới đất nước

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã nhấn mạnh: “Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; phát triển kinh tế nhanh, bền vững, phấn đấu sớm đưa nước ta căn bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” [12].

Công cuộc đổi mới đất nước đòi hỏi phải có nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhiều học giả trên thế giới đã từng khẳng định: Cuộc chạy đua cuối cùng của nhân loại sẽ là cuộc chạy đua về chất lượng nguồn nhân lực. Quốc gia nào tạo ra được nguồn nhân lực chất lượng cao nhất, quốc gia đó sẽ chiến thắng trong cuộc tranh đua cuối cùng này.

Nguồn nhân lực chất lượng cao đó phải được tạo nền móng vững chắc từ giáo dục phổ thông, nhất là giáo dục trung học phổ thông. Để đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới đất nước, giáo dục phổ thông phải chuyển từ dạy học theo định hướng nội dung sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh mà chương trình giáo dục phổ thông mới đáp ứng được yêu cầu trên.

1.4.1.2. Đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Đối với giáo dục phổ thông, mục tiêu của sự đổi mới là nhằm “tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời” [1].

Để thực hiện được mục tiêu trên, giáo dục phổ thông cũng phải đổi mới căn bản, toàn diện, hướng vào sự phát triển năng lực học sinh trên tất cả các phương diện: từ mục tiêu dạy học, chương trình dạy học đến phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, kiểm tra đánh gia kết quả học tập của học sinh; quản lý hoạt động dạy học…

1.4.1.3. Đáp ứng chuẩn đầu ra của giáo dục trung học phổ thông

Chuẩn đầu ra là những yêu cầu về phẩm chất và năng lực mà học sinh cần đạt được khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Nó giữ vị trí quan trọng trong quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: Giúp giáo viên nhìn thấy rõ ràng những nội dung và kỹ năng cần dạy ở mỗi lớp, từ đó có thể đo lường những gì học sinh biết và có thể làm; định hướng việc dạy theo khả năng học sinh; tạo ra ngôn ngữ chung, thống nhất về trình độ học sinh cho các bên liên quan; góp phần đảm bảo cơ hội giáo dục bình đẳng…

Chuẩn đầu ra của giáo dục trung học phổ thông đòi hỏi phải tổ chức, quản lý hoạt động dạy học một cách chặt chẽ; đảm bảo cho tất cả các yếu tố của nó đều hướng vào việc hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh.

1.4.1.4. Đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa các điều kiện đảm bảo chất lượng ở trường trung học phổ thông

Đảm bảo chất lượng hiện đang là vấn đề quan tâm hàng đầu của các nhà trường. Tham gia vào việc làm nên chất lượng của trường trung học phổ thông có nhiều yếu tố: Chương trình giáo dục, sách giáo khoa, giáo viên, học sinh, cơ sở vật chất, quản lý quá trình dạy học…Tuy nhiên, để các yếu tố trên đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng, chúng phải thỏa mãn các điều kiện nhất định. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Đối với chương trình giáo dục, phải chuyển từ tập trung trang bị kiến thức, kỹ năng sang phát triển phẩm chất, năng lực người học, đảm bảo hài hòa giữa dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; tạo điều kiện để học sinh phát triển hài hòa cả thể chất và tinh thần.

Đối với sách giáo khoa, phải chuyển từ thông báo – giải thích – minh họa sang thiết kế, tổ chức các hoạt động tìm tòi, khám phá.

Đối với giáo viên, cần đáp ứng các yêu cầu về phẩm chất và năng lực của người tổ chức, hướng dẫn quá trình phát triển của học sinh.

Đối với học sinh, cần tích cực, chủ động, sáng tạo trong cách học, cách nghĩ và vận dụng kiến thức, kỹ năng; tự học, tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực…

Còn đối với quản lý quá trình dạy học, cần chú trọng quản lý tất cả các yếu tố, từ mục tiêu, nội dung đến phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, đánh giá kết quả học tập nhằm xác định được mức độ tiến bộ của học sinh sau một tiết học/bài học, môn học, lớp học… Nói cách khác, phải quản lý đầu ra của học sinh, đó là kiến thức, kỹ năng, thái độ và tổng hợp lại là các năng lực chung cũng như năng lực chuyên biệt mà học sinh có được sau quá trình dạy học.

1.4.2. Mục đích của quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.

Quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông mới cần đáp ứng các mục đích sau đây:

1.4.2.1. Đảm bảo cho hoạt động dạy học hướng tới phát triển các năng lực chung và năng lực chuyên biệt của học sinh

Dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi cái đích cuối cùng cần đạt tới là phải hình thành được ở người học những năng lực chung và năng lực chuyên biệt, liên quan đến từng lĩnh vực giáo dục/môn học/hoạt động trải nghiệm sáng tạo mà mọi học sinh đều cần có trong cuộc sống. Muốn đạt tới cái đích cuối cùng đó, đòi hỏi phải tăng cường công tác quản lý để tất cả hoạt động diễn ra trong quá trình dạy học đều phục vụ cho sự phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh.

1.4.2.2. Tạo điều kiện phát triển tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh

Mỗi học sinh đều chứa đựng một tiềm năng phát triển vô cùng to lớn mà ngay cả khoa học giáo dục hiện đại cũng chưa khám phá hết. Nhưng những tiềm năng này có được bộc lộ và phát triển đúng hướng hay không, lại tùy thuộc rất nhiều vào nội dung và phương pháp giáo dục của nhà trường. Chương trình giáo dục phổ thông mới dạy học theo định hướng phát triển năng lực được xem là con đường hiệu quả nhất giúp học sinh bộc lộ sớm tiềm năng của mình; đồng thời tạo điều kiện để các em phát triển hài hòa thể chất và tinh thần. Tuy nhiên, để nội dung và phương pháp giáo dục nói chung, hoạt động dạy học trong nhà trường nói riêng làm tốt vai trò dẫn dắt sự phát triển của học sinh thì bản thân chúng phải được tổ chức, điều khiển một cách khoa học. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

1.4.2.3. Thực hiện mục tiêu và chuẩn đầu ra của giáo dục trung học phổ thông

Mục tiêu của giáo dục trung học phổ thông là nhằm phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần, con người cá nhân và con người xã hội trên cơ sở duy trì, tăng cường và định hình các phẩm chất và năng lực đã hình thành ở cấp trung học cơ sở; có kiến thức, kỹ năng phổ thông cơ bản được định hướng theo lĩnh vực nghề nghiệp phù hợp với năng khiếu và sở thích; phát triển năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học lên hoặc bước vào cuộc sống lao động với phẩm chất và năng lực của một công dân.

Chương trình giáo dục phổ thông mới thực hiện với mục tiêu nhằm đáp ứng mục tiêu và chuẩn đầu ra của giáo dục trung học phổ thông. Bên cạnh các yêu cầu về phẩm chất, chuẩn đầu ra chú trọng các năng lực chung và năng lực chuyên biệt mà học sinh cần đạt được sau một giai đoạn học tập nhất định.

1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.

1.4.3.1. Nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy về hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông mới

Từ hoạt động dạy học theo định hướng nội dung sang hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là một bước chuyển tạo nên sự đột phá trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nói chung, giáo dục phổ thông nói riêng. Bước chuyển này đòi hỏi giáo viên và cán bộ quản lý nhà trường phải thay đổi tư duy về hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học. Cụ thể là:

• Mục tiêu dạy học phải định hướng vào chuẩn đầu ra.
• Nội dung dạy học phải nhằm “phát triển năng lực và phẩm chất của người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy nghề” [23].
• Phương pháp dạy học phải “theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc; tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực” [1].
• Hình thức tổ chức dạy học phải “chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học” [1]. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.
• Kiểm tra và đánh giá cần “từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận” [1].

Chương trình giáo dục phổ thông mới với những đặc trưng cơ bản của hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh như vậy, đòi hỏi giáo viên và cán bộ quản lý phải thay đổi tư duy về dạy học cũng như quản lý hoạt động dạy học.

Để nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy của Cán bộ quản lý và giáo viên trường trung học phổ thông về hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh cần phải tiến hành các công việc như: Tổ chức phổ biến, quán triệt cho Cán bộ quản lý và giáo viên về chủ trương, ý nghĩa, sự cần thiết của dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh; Đưa dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh vào kế hoạch năm học của nhà trường, của từng tổ chuyên môn và từng giáo viên; Thống nhất quan điểm về dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh; Chỉ đạo các tổ chuyên môn sinh hoạt, thảo luận về dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh; Chỉ đạo các bộ phận chức năng, các tổ chức trong nhà trường ý thức sẵn sàng phối hợp thực hiện dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh…

1.4.3.2. Xây dựng kế hoạch dạy học ở trường trung học phổ thông

Xây dựng kế hoạch là công việc đầu tiên của mọi hoạt động quản lý. Công việc này bao gồm xác định mục tiêu, xây dựng chương trình hành động và thiết lập các bước đi cụ thể để đạt được mục tiêu trong một thời gian nhất định của hệ thống quản lý.

Để xây dựng kế hoạch dạy học ở trường trung học phổ thông, cán bộ quản lý cần căn cứ vào chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo của Đảng; chỉ thị của các cấp quản lý; dựa vào điều kiện thực tế của nhà trường để phác thảo một cách tổng quát khung của bản kế hoạch, bao gồm: các mục tiêu, chỉ tiêu; các giải pháp, biện pháp thực hiện; các bước đi cụ thể tương ứng với những khoảng thời gian nhất định… Sau khi soạn thảo kế hoạch, yêu cầu các tổ chức thảo luận, góp ý kiến để hoàn chỉnh. Khi triển khai việc xây dựng kế hoạch như vậy, hiệu trưởng đã thực hiện hai quy trình quản lý xây dựng kế hoạch: từ trên xuống và từ dưới lên.

Trên cơ sở của kế hoạch tổng thể đã được phê duyệt, cán bộ quản lý chỉ đạo các tổ chuyên môn, giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với từng đơn vị và cá nhân. Cùng với việc xây dựng kế hoạch, điều quan trọng hơn là cán bộ quản lý phải tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra để đảm bảo kế hoạch được tất cả các thành viên trong nhà trường thực hiện một cách nghiêm túc và hiệu quả. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

1.4.3.3. Tổ chức bộ máy quản lý và tổ chức hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Tổ chức bộ máy quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông là sắp xếp, bố trí hợp lý các nguồn lực, đảm bảo cho cả hệ thống vận hành thông suốt, đạt được mục tiêu quản lý.

Để hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông mới được triển khai có hiệu quả, cần tổ chức một bộ máy quản lý. Bộ máy này bao gồm một tổ chức thực hiện chức năng quản lý và một cơ chế quản lý thích hợp. Từ đó, mỗi trường trung học phổ thông cần thành lập Ban chỉ đạo hoạt động dạy học bao gồm Ban giám hiệu nhà trường, Tổ trưởng chuyên môn, đại diện các đoàn thể, một số giáo viên… do hiệu trưởng làm Trưởng ban. Nhiệm vụ của Ban chỉ đạo là thống nhất mục đích, yêu cầu chỉ đạo hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong toàn trường; phân công các thành viên phụ trách từng lĩnh vực hoạt động hay từng đơn vị; theo dõi, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của các đơn vị và cá nhân; định kỳ có sự đánh giá việc thực hiện hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh…

Hoạt động dạy học bao gồm hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Vì thế, tổ chức hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông mới là định hướng phát triển năng lực học sinh thực chất là tổ chức hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh trong sự thống nhất biện chứng.

Tổ chức hoạt động dạy của giáo viên

• +) Tổ chức thiết kế bài dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh;
• +) Tổ chức đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh;
• +) Tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh;
• +) Tổ chức đổi mới hình thức tổ chức dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh;
• +) Tổ chức đổi mới hình thức và phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực.

Tổ chức hoạt động học của học sinh

• +) Tổ chức đổi mới phương pháp học tập;
• +) Tổ chức đổi mới hình thức học tập.

1.4.3.4. Chỉ đạo ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo cơ sở vật -trang thiết bị và xây dựng cơ chế, tạo động lực để giáo viên, học sinh phát huy tốt vai trò của mình trong dạy và học

• Chỉ đạo ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông chương trình giáo dục phổ thông mới Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi phải tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Đó là vận dụng các phần mềm công cụ để trực quan hóa nội dung giảng dạy; tạo ra những sản phẩm phục vụ dạy học như nguồn học liệu mở, thí nghiệm ảo, phim ảnh, ngân hàng đề thi… Nhờ ứng dụng công nghệ thông tin mà hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông trở nên hiệu quả hơn đối với việc phát triển năng lực học sinh. Các em học tập tích cực hơn, hứng thú hơn.

Khi chỉ đạo ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông cán bộ quản lý cần tập trung:

Làm cho giáo viên thấy rõ tầm quan trọng và lợi ích của công nghệ thông tin đối với hoạt động dạy học, từ đó họ có ý thức trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dạy học.

Xây dựng các quy định, triển khai các phần mềm tiện ích chung và đặc trưng bộ môn để thiết kế bài giảng điện tử, bài giảng E-learning phù hợp.

Tổ chức thi các sản phẩm ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh…

• Chỉ đạo đảm bảo cơ sở vật chất-trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy học trường trung học phổ thông theo chương trình phổ thông mới

Cơ sở vật chất là hệ thống các phương tiện vật chất và kỹ thuật được sử dụng để phục vụ cho hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường.

Còn thiết bị dạy học là các dụng cụ mà giáo viên và học sinh sử dụng trong quá trình dạy học. Trong thời đại ngày nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, hàng loạt thiết bị dạy học hiện đại đã ra đời. Nhờ các thiết bị dạy học này mà có thể đưa vào quá trình dạy học những nội dung diễn cảm, hứng thú; làm thay đổi phương pháp và hình thức tổ chức dạy học; tạo ra trong quá trình dạy học một nhịp độ, phong cách và trạng thái tâm lý mới cho cả người dạy cũng như người học.

Chỉ đạo đảm bảo cơ sở vật chất – trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi cán bộ quản lý:

• Cử một cán bộ nhà trường phụ trách công tác cơ sở vật chất – thiết bị dạy học.
• Có quy định cụ thể về sử dụng, bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường.
• Phân công trách nhiệm cán bộ thiết bị phối hợp với tổ chuyên môn lập kế hoạch sử dụng thiết bị dạy học một cách tối ưu, phục vụ hiệu quả hoạt động dạy học… Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Chỉ đạo xây dựng cơ chế, tạo động lực để giáo viên và học sinh phát huy tốt vai trò của mình trong dạy và học

Trong công tác quản lý giáo dục việc xây dựng chính sách, tạo động lực thúc đẩy mọi thành viên trong nhà trường nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ có ý nghĩa rất lớn. Người cán bộ quản lý có năng lực là người biết khuyến khích, động viên, kết nối mọi người lại với nhau để hướng tới một mục đích chung là phát triển nhà trường.

Dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi mọi thành viên trong nhà trường phải “tự vượt chính mình”. Họ không thể vượt qua được lực cản của cách dạy, cách học, cách quản lý cũ nếu thiếu động lực thúc đẩy. Động lực này phải được xây dựng và phát triển từ các chính sách vi mô của nhà trường đối với giáo viên (động viên bằng tinh thần và bồi dưỡng về vật chất), đối với học sinh (tạo nhu cầu, hứng thú học tập) và đối với các thành viên khác; từ việc kiến tạo bầu không khí thân thiện và tích cực, tôn trọng những giá trị văn hóa nhà trường…

1.4.3.5. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông

Kiểm tra, đánh giá là chức năng rất quan trọng của công tác quản lý. Quản lý mà không có kiểm tra thì quản lý sẽ kém hiệu quả và dễ trở nên quan liêu.

Để kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông cán bộ quản lý cần làm tốt một số công việc sau đây:

• Lập kế hoạch kiểm tra việc thực hiện hoạt động dạy học

Kế hoạch kiểm tra việc thực hiện hoạt động dạy học phải xác định rõ mục đích yêu cầu kiểm tra (kiểm tra nhằm mục đích gì?); nội dung kiểm tra (kiểm tra cái gì?); phương pháp kiểm tra (kiểm tra bằng cách nào?) và lực lượng kiểm tra (ai kiểm tra?).

• Xây dựng được bộ tiêu chí phục vụ cho công tác đánh giá

Muốn đánh giá khách quan kết quả thực hiện hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông cần xây dựng được bộ tiêu chí cụ thể, tường minh có thể đo đếm được. Bộ tiêu chí này phải phản ánh được tất cả các nội dung kiểm tra.

• Lựa chọn được phương pháp và hình thức đánh giá phù hợp cho từng nội dung, từng hoạt động, từng đối tượng

Trong quá trình đánh giá hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông hiện nay cần tăng cường sử dụng các phương pháp không truyền thống như: quan sát, đánh giá qua sản phẩm hoạt động của giáo viên, học sinh, đánh giá thực hành, tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau. Đồng thời, kết hợp đánh giá thường xuyên với đánh giá cuối kỳ, cuối năm.

• Tổ chức kiểm tra việc thực hiện hoạt động dạy học Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Khi tổ chức kiểm tra việc thực hiện hoạt động dạy học cần chuẩn bị lực lượng, có sự phân cấp trong kiểm tra và có quy định rõ về chế độ kiểm tra.

1.4.3.6. Bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hoạt động dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới cho cán bộ quản lý trường trung học phổ thông

Trường trung học phổ thông, đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn là những người trực tiếp quản lý hoạt động dạy học. Vì thế, muốn nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh phải chú ý bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ này.

Để bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hoạt động dạy học cho Cán bộ quản lý, hiệu trưởng phải xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cụ thể, trong đó xác định rõ mục đích bồi dưỡng; chương trình bồi dưỡng; cách thức triển khai… Hiệu trưởng cũng cần tạo điều kiện để Cán bộ quản lý tham gia các đợt tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý do Bộ Giáo dục – Đào tạo, Sở Giáo dục – Đào tạo tổ chức.

Sau bồi dưỡng, hiệu trưởng cần chỉ đạo Cán bộ quản lý tự đánh giá kết quả bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hoạt động dạy học dựa trên những tiêu chí đã được xây dựng.

1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới

1.4.4.1. Các yếu tố khách quan

• Điều kiện cơ sở vật chất – thiết bị dạy học

Cơ sở vật chất – thiết bị dạy học có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả dạy học. Vì thế, để đáp ứng đòi hỏi của hoạt động dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới, cơ sở vật chất- thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông cần được xây dựng theo hướng đồng bộ và hiện đại; tăng cường sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học.

• Nhận thức, tâm lý của phụ huynh và xã hội về chương trình giáo dục phổ thông mới

Một quan niệm đã ăn sâu vào tâm lý của đông đảo học sinh, phụ huynh và trở thành tâm lý chung của xã hội đó là, học để đi thi, để vào được đại học chứ không phải học để phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học theo mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới. Do đó khi chuyển mục tiêu học tập sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học cần làm thay đổi quan niệm của phụ huynh và xã hội về mục tiêu học tập. Đây là một việc làm không đơn giản nhưng nhất thiết phải làm. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Đồng thời cũng phải làm cho phụ huynh và xã hội nhận thức được rằng, bản thân họ cũng phải có trách nhiệm tham gia vào việc phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh như mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới đề ra.

• Điều kiện về số lượng, chất lượng đội ngũ giáo viên và học sinh

Đây là điều kiện quan trọng nhất vì thiều một trong hai điều kiện này thi không tồn tại quá trình dạy học. Chất lượng đội ngũ giáo viên và học sinh quyết định chất lượng quản lý của nhà trường.

• Xu thế đổi mới và hội nhập quốc tế trong giáo dục

Sự đổi mới của giáo dục trung học phổ thông sẽ tác động mạnh mẽ đến công tác quản lý bậc học, đòi hỏi công tác quản lý, nhất là quản lý hoạt động dạy học cũng phải đổi mới.

Hội nhập quốc tế, nâng cao năng lực hợp tác và sức cạnh tranh đang trở thành nhiệm vụ ưu tiên của giáo dục Việt Nam, trong đó có giáo dục phổ thông. Vì vậy, quản lý quá trình dạy học cần linh hoạt, sáng tạo và luôn đổi mới.

1.4.4.2. Các yếu tố chủ quan

• Nhận thức, tâm lý, năng lực dạy học của đội ngũ giáo viên

Nhận thức, tâm lý, năng lực của giáo viên có ảnh hưởng lớn đến hoạt động dạy học. Trước hết, giáo viên phải có nhận thức đúng đắn về chương trình giáo dục phổ thông mới, đặc biệt là hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Đây là xu hướng dạy học hiện đại đang được cả thế giới vận dụng thành công. Vì thế, chuyển sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là một yêu cầu cấp thiết đối với giáo dục Việt Nam.

Cùng với nhận thức đúng đắn, giáo viên phải có tâm lý sẵn sàng cho chương trình giáo dục phổ thông mới. Và điều quan trọng hơn, là họ phải có năng lực để triển khai các hoạt động dạy học theo chương trình mới.

• Năng lực quản lý hoạt động dạy học của Cán bộ quản lý

Để quản lý hiệu quả hoạt động dạy học trong tình hình hiện nay, Cán bộ quản lý phải có năng lực xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học; tổ chức hoạt động dạy học; kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học; bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng dạy học cho giáo viên; xây dựng cơ chế, tạo động lực thúc đẩy hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh… Nói tóm lại, Cán bộ quản lý trường trung học phổ thông phải có năng lực quản lý sự thay đổi nhà trường, trong đó có sự thay đổi cách tiếp cận hoạt động dạy học. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

Nhận thức và tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập của học sinh Với cách tiếp cận của hoạt động dạy học là: Chuyển sang hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh đây không chỉ làm thay đổi cách dạy của giáo viên mà còn làm thay đổi cách học của học sinh. Nếu như trước đây, cách học của học sinh mang tính chất thụ động, chịu sự áp đặt một chiều, nặng về ghi nhớ máy móc thì cách học hiện nay của học sinh là tự học, tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Mọi sự đổi mới trong giáo dục có thành công hay không thành công đều phụ thuộc cả vào người học. Mục tiêu của giáo dục phổ thông mới cũng như vậy. Bản thân học sinh cũng phải nhận thức được rằng, việc học tập không phải để đi thi, để vào đại học mà để phát triển toàn diện nhân cách của chính bản thân mình, để sau này có thể lập thân, lập nghiệp. Từ đó, học sinh có thái độ, động cơ học tập đúng đắn.

Kết luận chương 1

Việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới có tác động mạnh mẽ đến hoạt động dạy học trong nhà trường. Công tác quản lý hoạt động dạy học của Cán bộ quản lý cũng thay đổi tương ứng theo yêu cầu, đó là yếu tố quan trọng quyết định để nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.

Quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục hiện nay tập trung trọng tâm là chuyển từ quản lý hoạt động dạy học lấy kiến thức sang quản lý hoạt động dạy học với mục tiêu hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất học sinh.

Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay bao gồm:

Quản lý hoạt động dạy: Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học; Quản lý đổi mới phương pháp dạy học; Quản lý hồ sơ chuyên môn giáo viên; Quản lý việc thực hiện các hoạt động sư phạm; Quản lý đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo mục tiêu phát triển năng lực; Quản lý việc sử dụng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên; Quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá giáo viên.

Quản lý hoạt động học: Quản lý việc triển khai việc học tập học sinh; Quản lý việc hình thành kĩ năng tự học cho học sinh; Quản lý nề nếp, thái độ học tập của học sinh.

Quản lý môi trường dạy học: Quản lý môi trường dạy học bên trong (Sự hợp tác, sự phối hợp của các thành viên và các tổ chức trong nhà trường; Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy học; Điều kiện về số lượng, cơ cấu, chất lượng đội ngũ giáo viên và học sinh; Phẩm chất, năng lực, trình độ quản lý của nhà quản lý; Vấn đề chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá của lãnh đạo cấp trên đối với nhà trường); Quản lý môi trường bên ngoài nhà trường (Chính trị, kinh tế – xã hội; Hệ thống luật pháp; Khoa học công nghệ – công nghệ thông tin – tin học; Văn hóa địa phương).

Muốn thực hiện thành công việc quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông hiện nay nhằm đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi phải thực hiện và đảm bảo mối quan hệ tương tác giữa ba thành tố cơ bản: Quản lý hoạt động dạy, quản lý hoạt động học và quản lý môi trường dạy học. Luận văn: quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ: 

===>>> Luận văn: Thực trạng quản lý dạy học trường trung học phổ thông